Dva pisca su mi došla u misli gledajući novi film Anreje Arnold (Andrea Arnold) – Džoan Didion (Joan Didion) i Grejl Markus (Greil Marcus). Didionova svoju zbirku eseja “Bijeli album” (The White Album) započinje, danas čuvenim riječima: “Mi pričamo priče da bi mogli živjeti”. Ona je prva došla. Nakon nje Markus, koji svoj epski pokušaj razumijevanja američke kulture kroz američku rokenrol muziku (“Mystery Train: Images Of America In Rock ‘N’ Roll Music”) počinje riječima Leslija Fidlera (Leslie Fidler): “Biti Amerikanac znači zamisliti, umjesto naslijediti, svoju sudbinu; s obzirom da smo, ako smo uopšte Amerikanci, uvijek više živjeli mit nego istoriju”. Markus je pokušao naći Ameriku u njenoj muzici, a tu se traže i junaci Arnoldove.
Imali smo i “Hell Or Hight Water”, još jedan film sa odličnom muzikom. Nije samo do toga što su Nik Kejv (Nick Cave) i Voren Elis (Warren Ellis) komponovali, već što je tu Townes Van Zandt sa “Dollar Bill Blues”, izvodi se i kaubojska balada “Streets Of Laredo”, a tu je i Chris Stapleton sa “Outlaw Sate Of Mind”. Između teksaškog krajolika, ovih pjesama i lica Džefa Bridžisa (Jeff Bridges), Nik i Voren nemaju mnogo toga za dodati – sve je već rečeno.
U “American Honey” nam sa dna američkog bijelog društva dolazi djevojka Star (Sasha Lane), koja bježi od nečeg što liči na porodicu i pridružuje se karavanu klinaca koji putuju Amerikom da bi prodavali časopise. Ovaj karavan, naravno, nije bez hijerarhije i njegov vođa je Kristal (Riley Keough), koja osmišlja rituale, inicijacije, pravila, planove akcije i ideologiju karavana, te ubire plodove njegovog rada. Čini se da je jedino što klinci dobijaju za uzvrat to da nisu kući (prikolici), a to je za nih, bez ideje i težnje, sve.
Ako samo ponovite naslove tri pjesme sa vrha – “Dollar Bill Blues”, “Streets of Paredo” i “Outlaw State of Mind” – opisaćete i stanje uma koji Arnoldova hoće da uhvati: novac, avantura, slobodoljublje. U “American Honey” junaci slušaju istu vrstu sudbine, samo u savremenijoj muzici. Tu je reper E40 sa pjesmom “Choices” i stihovima: “I choose to get money / I'm stuck to this bread”. Tu je Carnage feat. I LOVE MAKONEN sa “I Like Tuh” i stihom: “I like to make money get turnt/Got the white girl twerkin’ like the work”. I još mnooogo repa.
Kruna muzičke priče su Rihanna i Calvin Harris sa pjesmom “We Found Love”. Opet, kao u “Hell Or High Water”, muzika koju čujemo unutar filma gradi značenje – muzika koju čuju i junaci i reaguju na nju – a ne ona van njega, koja je tu radi nas. Rijanina pjesma se ponavlja nekoliko puta u filmu i njena upotreba kao ideološkog oružja je čak i prenaglašena. Kada Kristal povede djevojke iz grupe na naftna polja, da ih podvodi muškarcima koji tu vade naftu, a sve da bi im prodale pretplate na časopise, ona ih loži pojačavajući im upravo Rijaninu pjesmu.
Rijanin spot za ovu pjesmu znate – onda poprilično znate i “American Honey”. I na svoju korist i na svoju žalost, ovaj film je zbir sličnih spotova – ne samo vizuelno već i idejno. On istražuje istu priču, kako kaže Didion, ili mit, kako bi Lesli Fidler rekao. On pokušava da nam pokaže šta bi nam spotovi imali ponuditi, gdje bi odveli svoju bajku, kada ne bi trajali pet minuta već skoro tri sata.
I ne možemo nazvati ove pjesme, pogotove ne rep, propagandom. To je bezobrazno i ne ostavlja prostora za razmišljanje o filmu. Ovdje se tematizuje činjenica traženja identiteta, i djece i čitave države – u muzici – ono o čemu je i Grejl Markus pisao u “Mystery Train”. Tačnije, tematizuje se iskorištavanje tog stanja od strane onih koji znaju i vole da iskorištavaju – a to se treba zvati propagandom. Jer, ako pogledate ove klince, oni su u svom kombiju dok putuju Amerikom, rijetko su dio krajolika. Oni su u zatvorenom, gdje im vođa pušta muzičke ideje, kojima bi trebali tumačiti svoje mjesto u društvu. Te ideje se svode na zarađivanje novca, zabavu, slobodoljublje i slavljenje sebe. To je uredu. Ali, Arnoldova naglašava promjenu raspoloženja (stava) koja se dešava čim se promijeni pjesma, ili vrsta muzike, u kombiju – iz rep monetarnog u kantri pastoralni i iz pank tinejdžerskog u rep seksualni. Tako ova djeca nisu pristalice jedne priče – njihova priča se mijenja iz rep parodije kapitalizma u Rijaninu plesnu nostalgiju, da bi iz toga prešla u kantri, sa pjesmom “American Honey”, koji svi i onako najbolje znaju jer su svi bijeli. Stanice, ili diskove, naravno, kontroliše Kristal – vođa. Film se mogao zvati i “Station To Station”.
Sad, da li ste spremni na muzički spot od dva sata i četrdeset minuta? Tu je i slabost filma. On istražuje jednu vrstu vizuelne idologije, s pravom, ali koja se pravi da kratko traje i brzo prođe. Film propušta da, kada nam demonstrira svoje brige, prisili junake da se suoče i otrkiju više, ili uopšte, pa da sa tim, sa razlogom, uskladi svoj slikovni stil. Ovakav, on jednostavno ne opravdava svoje trajanje, koliko god divno snimljen i izveden bio.
Kapa dole Arnoldovoj za isatraživanje YOLO (You Only Live Once) MTV spotovske ideologije dvadest prvog vijeka, ali nam opet, više nego film, u utiscima ostaje muzika, sav taj rep, na koju ćemo iznova pasti, sa zadovoljstvom, kao njeni junaci.
