Zamišljam sastanak u Narodnom pozorištu Republike Srpske na kojem je postavljeno pitanje: “Kako obilježiti jubilej, 100 godina od smrti Petra Kočića?” i splet okolnosti koji je doveo do toga da ga obilježe predstavom “Posljednji mejdan Petra Kočića”. Čini se kao da je ovo bio jubilej koji se trebao obilježiti “pod moranje”, pa je zato izostala inovativnost pri odabiru i izvedbi komada.
Bilo je očekivano da će Narodno pozorište spremiti komad sa tematikom života, smrti ili djela ovog velikog pisca, međutim diskutabilno je koliko je ovaj komad ono što rad i djelo Kočića zaslužuju. Čija je ideja bila proslaviti jubilej komadom koji u suštini i nije o Petru Kočiću? Suština ovog komada je, barem u izvedbi Narodnog pozorišta Republike Srpske, teška situacija u Beogradu, dok je Petar Kočić na umoru. Stiče se utisak da je ovo srećna ili nesrećna slučajnost, dok Petrovo ime stoji u naslovu da proda karte. Čitava radnja se odigrava mimo njega, a sam sukob se pomjera na ostale likove i tako dovodi do toga da je gledaocu na kraju više stalo do drugih likova, negoli do Petra.
Nebojša Bradić bio je zadužen za adaptaciju i režiju komada čiju originalnu verziju potpisuje Vule Žurić. Originalni tekst je ovom adaptacijom pretrpio promjene na gore, jer su likovi koje smo gledali na sceni ostali nedorečeni, a odnosi među njima nejasni, uprkos tome što izvođenje komada traje oko dva sata. Smatram da bi bolji posao režije ovog komada uradio Goran Damjanac, budući da se pokazao u dobrom svjetlu režirajući komad relativno slične tematike (“Kandilo u Rozarijumu”), a i radi se o reditelju iz Banjaluke kojem bi tematika života zmijanjskog pisca, svakako bila bliža.
Kočić, koji bi trebao biti junak ili bar centralni lik komada, marginalizovan je i sveden na par suvislih replika i mnogo tužnih pogleda i uzdaha. Pri tom, bitno je napomenuti da pričamo o čovjeku koji je stvorio likove poput Davida Štrpca, Relje Kneževića, Luje, Jablana i Rudonje i mnogih drugih.
U kontekstu komada, ovo bi bilo opravdano time gdje se i u kakvom stanju Kočić nalazi, da se ne ističe doktor Stojimirović koji bije sve Kočićeve bitke. Stojimirovića, tj. glavnog lika u komadu o Petru Kočiću, tumači Vladimir Đorđević, koji je ujedno i jedini koji se ističe u svojoj izvedbi. Ono što je lijepo je što Željko Erkić zaista liči na Petra, toliko da na nekoliko trenutaka pomislite da gledate statuu u parku u centru Banjaluke.
Željko Erkić, naravno, ima pravo na svoju interpretaciju lika Petra, ali se ova interpretacija sukobljava sa svim onim što kroz istoriju znamo o Kočiću, o njegovoj političkoj angažovanosti i prkošenju austro-ugarskoj vlasti do posljednjeg daha – tog Kočića ovdje nemamo. Postavlja se pitanje koliko je ovo problem njegove interpretacije, režijskog vođenja ili originalnog teksta i interpretacije istog?
Ukoliko nekako i zaboravimo na činjenicu da je predstava tu da obilježi pomenuti jubilej, opet ne funkcioniše na repertoaru Narodnog pozorišta, imajući u vidu da se trenutno igra još jedan komad tematike nacista i nacizma u Srbiji, a to je “Kandilo u Rozarijumu” u režiji Gorana Damjanca. Bitne razlike su da se “Kandilo” igra, ironično, na sceni “Petar Kočić” i da Vladimir Đorđević u jednom komadu igra pozitivnog, a u jednom negativnog lika. I da, naravno, u jednom je tu Petar Kočić, koji je nedovoljno dopadljiv da stane rame uz rame sa Gordanom Milinović koja tumači ulogu Grete Minh u “Kandilu”.
Ipak, nije sve tako crno. Pohvale idu Dragani Purković Macan, koja je na lijep način reciklirala scenografiju komada “Radnička hronika”, uprkos tome što se osjeti nedostatak rekvizita, što se može oprostiti i objasniti periodom u kom se komad odigrava.
Kostimografkinja Jelena Vidović se takođe istakla, najviše sa uspjehom, pomenute, transformacije Željka Erkića u Petra Kočića.
Sa druge strane, kažu da je najbitnije kako publika reaguje, a moram priznati da banjalučka publika nije djelovala razočarano, tako da sve ove riječi padaju u vodu, kao i teorija proslave jubileja od smrti ovog velikog pisca.
S tim rečenim, ukoliko imate dva sata viška u danu, pogledajte ovaj komad iz poštovanja prema Kočiću, ali je sigurno da bi mu Narodno pozorište odalo veću počast igranjem “Jazavca pred sudom”, iako bi se u tom slučaju postavilo pitanje, postoji li David Štrbac poslije Petra Kralja?
