“Fantastic Mr. Fox” je značajan trenutak za nas. Sa ovim filmom Anderson odlazi putem stilizacije, i to bukvalno: u svijet crtanih – modelovanih – junaka. Nekako je to logičan potez za njega i pretpostavljam da nikoga nije iznenadio, možda samo obradovao fanove. Ravnoteža je opet postignuta, ali ne zato što je sam film posebno uravnotežio stil i posljedicu, već zato što uopšte i nije riječ o igranom filmu. Da je riječ o igranom filmu, pomenuta ravnoteža ne bi bila prisutna, ali ako govorimo o animiranom filmu, pred sobom imamo neobično djelo: animirani film, stilizaciju sa prisustvom posljedice (realizma), koju ne očekujemo u svijetu animacije.
Ipak, mimo analize samog “Fantastic Mr. Fox”, nakon njega Anderson gubi ravnotežu ili odustaje od nje. Definitivno andersonovski obojen “Moonrise Kingdom”, iako daje krv, više je posvećen oživljavanju perioda i nostalgije nego što je oživljavanju likova. Možda je pokužaj perioda, koji ranije nemamo kod Andersona, iako su “The Royal Tenebaums” periodni kolaž, razlog slabljenja ravnoteže.
“Grand Budapest Hotel” je opet period – radnja je smještena u Evropu, između dva svjetska rata. I “Grand Budapest Hotel” je opet nedostatak ravnoteže i definitivni pad u manir. Pad u manir ovdje znači potpuni izostatak posljedica za likove, koji sada više ne boluju i ne umiru – iako imamo prisustvo i krvi i leševa, ciljam na nedostatke na nivou karaktera. Kada prestanu krvariti, Andersonovi junaci postaju skoro svemogući, kao likovi crtanog filma (kojima je uvijek lakše nemati granice jer žive u svemogućem svijetu) gube dimenzije.
Manirizam filma “Grand Budapest Hotel” boli. Sve što je Andersonov manirizam ranije činilo snažnim sada nedostaje i ostaje nam isključivo manir. Kritičari imaju razlog za veselje, sada je Ves postao samo centralna perspektiva, simetrično kadriranje, idiosinkratični likovi, povremena psovka i montažne sekvence i ništa više.
Možda je pokušaj perioda uzrok ovog pada u manir. Savremenost eksternog svijeta, eksternog višoj srednjoj ili srednjoj klasi, ranije oživljenog u svijetu kriminala, imigranstva, rase, ruralnog života i siromaštva Indije, vjerovatno je bila izvor snage neophodne da bi nanijela bol i bolom učinila likove živim. Sada, kada se bavi periodom, on i tu eksternost, da ne kažemo drugost, idealizuje i nostalgiše i time ona gubi moć, postaje dijelom stilizacije. To je, recimo, scena klinca iz “Moonrise Kingdom”, koji je inače siroče, kako radi u automehaničarskoj radnji. Ova scena rada je krajnje stilizovana i usljed opšte stilizacije perioda gubi snagu.
Možda je Andersonu dosadilo da održava ravnotežu kada je u više navrata postigao. Možda hoće da ide potpuno putem Pauela i Presburgera i pravi svoje “Crvene cipele” (“The Red Shoes”). Vjerovatnije je da je problem u tome što autor, koji je samim svojim stilom već intertekstualan, koji već citira i ukazuje na period, naročito sedamesete godine američkog filma, filažima, švenkovima, zumovima, montažnim sekvencama, tekstualnim citatima i aluzijama, sada radi period i time dvostruči svoju stilizaciju – poništava je.
Znamo da period fukcioniše u Lukasovim (George Lucas) “American Graffiti” ili Kofmanovim (Philip Kaufman) “The Wanderers” ili u Finčerovom (David Fincher) “Zodiac”, ali nijedan od ovih filmova ne imitira filmske tehnike perioda koji rekreira. Savremenim filmskim pristupom nam je omogućeno nostalgično prisustvo jednom vremenu. Kada Anderson danas oživi vrijeme Štefana Cvajga, čije memoare je uzeo kao tekstualni predložak, stilom recimo Maksa Oflisa, čiji stil je postao sininim za period u kojem su visoka buržoazija i njene ceremonije i dalje bili vitalni, i koji sada filmski ne možemo odvojiti od istih ceremonija, u njegovim rukama ostaje samo Oflisov stil, a ne i život ili priča koju je pokušao svjedočiti.
Treba vidjeti da li će Anderson nastaviti putem perioda, da bismo vidjeli da li odustaje od ravnoteže i traži novi izraz, a mi svjedočimo njegovoj fazi traženja ili je jednostavno riječ o konačnom posrtanju u manir.
