Čitajući o njima, i gledajući ih, vidjećete kako se ovi filmovi drže trčanja kao ultimativnog izraza slobode ljudskog duha. Zanimljivo bi bilo istražiti slučaj, ali poprilično sam siguran da i bez istraživanja možemo tvrditi da je trčanje najčešća sportska metafora korištena u pomenutom kontekstu.
Germanski “planinski filmovi” (bergfilm) su primjer formiranog filmskog žanra koji koristi jedan sport kao metaforu upornosti i slobode – ali i germanske rasne superiornosti. Boks je češće metafora zarobljenosti – ring, obruč. Automobilske trke se vezuju za ona dva Frojdova (Sigmund Freud) nagona – Eros i Tanatos. Fudbal za klasnu borbu i timski duh. Samo trčanje ima taj univerzalizam i to oslanjanje isključivo na izdržljivost pukog tijela i puke volje, da je zaslužilo metaforu nesalomivosti duha.
“Usamljenost trkača na duge staze” (“The Loneliness of the Long Distance Runner”)
Ričardsonov (Tony Richardson) i Silitov (Alan Sillitoe) klasik vremenom je postao značajniji kao perjanica Britanskog novog talasa, nego kao film o trčanju per se. Ipak, on ostaje jedan od najpoetičnijih filmova o trčanju koji ćete ikad pogledati.
Novotalasna bitnost će priču skrenuti na klasnu borbu i socijalnu svijest, a zanemariće puku inspirativnost tog čovjeka, Kolina Smita, sitnog delikventa, koji se okreće trčanju kao jedinom načinju duhovnog prevazilaženja svog zatvorskog usuda. Kada zatvorske glavešine primjete Kolinov talenat, uslijediće ponuda za skraćenje zatvorske kazne, kao nagrada za pobjedu u jednoj, veoama značajnoj trci. Pogledajte kako Kolin trčanjem potvrditi svoju slobodu.
“Prifontejn” (“Prefontaine”)/ “Bez granica” (“Without Limits”)
Ako trčanje shvatate ozbiljno, morali ste proguglati malo o sportu u koji se upuštate. Tamo, u bijelom beskraju koda, srešće vas ime Stiva Prifontejna (Steve Prefontaine).
Dva filma, “Prifontejn” i “Bez granica”, izašla su u razmaku od samo godinu dana i oba nam donose životnu priču američkog buntovnika na 5000 m.
Neobično je što su oba filma radila velika imena – Stiv je očigledno figura koja je fascinirala maštu i čiji život nosi onaj čisti holivudski potencijal. Iza prvog filma stoji Stiv Džejms (Steve James), koji je radio i vjerovatno najbolji košarkaški dokumentarac, čuveni “Hoop Dreams”. Iza drugog, legendarni scenarista Robert Tauni (Robert Towne), pisac čuvenog noara “Chinatown”. Touni je pisao i režirao “Bez granica”, i to mu je drugi film o trčanju – lična fascinacija.
Prifontejna igraju Džered Leto (Jared Leto), u Džejmsovom filmu, i Bili Krudup (Billy Crudup), u Taunijevom.
