Nekada su reditelji snimali po 50-60 filmova u karijeri. To je uglavnom značilo da bi snimili po 15-20 filmova prije nego što bi ispekli zanat i uradili nešto što se danas smatra dobrim filmom, ili čak remek-djelom. Čak i tada, kao zapaženi stvaraoci, oni su izbacivali više filmova godišnje, ne mareći za žanr – uglavnom su bili pod obavezama ugovora koji im nije davao previše slobode izbora.
Stvari se mijenjaju onog trenutka, 50-ih i 60-ih godina prošlog vijeka, kada je pozicija reditelja prepoznata kao umjetnička rabota i kada su se, nakon kraha studijskog sistema u Americi, reditelji oslobodili tiranije studijskih ugovora. Tada su sebe prepoznali kao autore i počeli trčati za statusom umjetnika, svaki film gledati kao ultimativni izraz njihovog bića, istorijskog usuda, pa i same sudbine.
I nekima je pošlo za rukom da imaju rezime neukaljan lošim ili prosječnim filmovima, ali većina, ako je željela da se uopšte bavi ovim poslom, morala je pogledati istini u oči i shvatiti da im ne može svaki film biti “Čas anatomije”.
Donosimo vam listu kultnih reditelja ili reditelja koji su snimili bar jedan kultni film, koji nikako da potvrde svoju vještinu – a godine prolaze. Imajući na umu prethodno rečeno, činjenica njihovog neuspjeha je relativna i sasvim u redu. Ali, poprilično je frustrirajuće očekivati od tvoraca vaših omiljenih filmova da vas ponovo obraduju sličnim zadovoljstvom, a oni samo bruku i sramotu priređuju. Evo ih.
Kameron Krou (Cameron Crowe)
Nakon pakovanja ličnih iskustava mladog pisca za Rolling Stone magazin u kultni “Almost Famous”, nakon hita “Džeri Megvajer” (“Jerry Maguire”), nakon arhi-filma osamdesetih “Say Anything”, pa i nakon “Samaca” (“Singles”), gdje je Kameron Krou danas?
Danas je to čovjek koji radi filmove poput “Aloha”, koji imaju neke tragove prošlog sjaja, ali koji više izgledaju kao mrlje, nakon toliko godina. To je čovjek koji radi nešto poput “Elizabethtown” i nešto poput “We Bought a Zoo” – dopadljive, ali zaboravne porodične komedije.
Nakon niza prosječnih filmova, Krou se okrenuo televiziji i uradio muzičku dramediju “Roadiji” (“Raodies”), koja je, avaj, patila od istih nedostataka od koji pate i pomenuti fimovi – ništa posebno.
Dario Arđento (Dario Argento)
Perjanica gialo horora, sa filmovima poput “Suspiria” i “Profondo Roso”, ili “Tenebrae”, uspostavio se kao jedan od gospodara horora, ali već dalekih sedamdesetih godina. Osamdesetih je nastavio biti onaj Arđento kojeg znamo, ali od tada se nešto desilo.
Devedesete je obilježio njegov “Fantom iz opere”, u kojem je, čini se, namjerno pribjegao amaterizmu. Razlog? Nije ga pominjao.
Dvije hiljadite su ga samo utopile u more drugih horor reditelja. Uzmite samo filmove poput “Pelts” ili “The Card Player”, ili užas od “Dracula 3D” – kao da nije dovoljno da gledate loš film, još se morate podsjećati da je taj užas režirao čovjek koji je jednom davno snimio “Suspiriju”. Rana na rani. Zašto, Dario, zašto?
Frensis Ford Kopola (Francis Ford Coppola)
Za Kopolu odavno ne možemo reći da je jedan od najboljih. Sve što možemo reći je da je jedan od najuticajnijih.
Razlog? Uz “Kuma” (“The Godfather”), “Razgovor” (“The Conversation”), “Apokalipsu danas” (“Apocalypse Now”) i “Rumble Fish”, on ima i “Twixt”, i “Tetro”, i “Mladost bez mladosti” (“Youth Without Youth”), i “Džeka” (“Jack”)…
Kopola i dalje insistira da “Kum” nije njegov film, da je tu riječ o studijskom poslu koji je radio da bi kasnije mogao snimati lične filmove. Danas on snima te lične filmove, eksperimentiše sa formom, hoće da kaže nešto novo, sit je žanra i trudi se biti što dalje od njega.
Ne znamo šta bi značilo da se vrati gangsterskim operama, ali definitivno bi trebalo da proba.
Oliver Stoun (Oliver Stone)
Stoun je definitivno među velikanima, iako ne dobija svo priznanje koje zaslužuje. Dao nam je klasike poput “Vol Strita” (“Wall Street”), “Voda” (“Platoon”), “Rođen četvrtog jula” (“Born on the Forth of July”), “JFK” i “Natural Born Killers”, napisao je “Lice s ožiljkom” (“Scarface”) i “Konana varvarina” (“Conan the Barberian”) – i šta onda?
Onda je Stoun odlučio da je istina važnija od forme i otišao u lov na istinu. Zapostavio je rediteljski zanat zarad pisanja knjiga o “pravoj” američkoj istoriji i snimanju i produciranju dokumentaraca o istoj, pa intervjua sa Putinom, pa na kraju igranog filma o Snoudenu (Edward Snowden), sa Džozefom Gordonom Levitom (Joseph Gordon Levitt) u glavnoj ulozi. Ali, Stounu očigledno više nije do režije, on je našao svoje apetite daleko od akcije i stopa – čak tamo negdje u moskovskoj guberniji.
Brajan De Palma (Brian De Palma)
Nakon “Lica sa ožiljkom” (“Scarface”), nakon “Karlitovog puta” (“Carlito’s Way”), nakon “Keri” (“Carrie”), nakon “Blow-Out”, nakon čega god, De Palma nam daje “Redacted” i “Passion”. Zašto?
Imajući na umu zaključke iz uvoda, ovo i nije neki grijeh. Ali, ovdje ne govorimo o počecima. Ovdje govorimo o čovjeku koji nam je dao sve što nam je dao i koji je mogao biti Bog i da je ležao u banji do kraja života. No, njemu se očigledno radi. Njemu je očigledno i dalje stalo do filma. Njemu nije, kao Kopoli, do eksperimentisanja sa formom – drži se on svoje materije. I baš zato nije jasno šta se dešava sa “Passion”. Kako, dođavola, kako čovjek koji je uradio “Dressed to Kill” i “Body Double”, koji je uradio “Sisters”, ne uspijeva ni da sam sebe kopira 40 godina kasnije – da ne govorimo o nedostatku novih ideja. Ni kopirati se ne uspijeva.
Da olakšamo situaciju, “Femme Fatale” je bio odličan triler. Ni na tragu prošle slave, ali i dalje jako dobar triler.
