Da na ulici presretnete prosečnog filmofila pitanjem o filmskoj muzici i zamolite da otpevuši prvu filmsku melodiju koja mu padne na pamet, velike su šanse da je tu melodiju komponovao Džon Vilijams (John Williams). Da istog filmofila pitate da nabroji 10 filmova sa prepoznatljivom muzikom, bar pet sa tog spiska imaće muziku sa Vilijamsovim potpisom.
Da u asocijacijama imate ponuđene pojmove “Ratovi zvezda” (“Star Wars”), Indijana Džons (Indiana Jones), Hari Poter (Harry Potter) i Supermen (Superman), konačno rešenje bilo bi Džon Vilijams. Isto rešenje dala bi i asocijacija sa Stivenom Spilbergom (Steven Spielberg), Džordžom Lukasom (George Lucas), Ričardom Donerom (Richard Donner) i Džoanom Rouling (Joanne Rowling).
Džon Vilijams je svojom karijerom, dugom šest decenija, ostavio ogroman trag u istoriji muzike i postao je kultno ime u svetu filma i filmske muzike druge polovine XX veka. Osvojio je pet Oskara, dok je na više od 15 filmova koji su bili nominovani za ovu nagradu u domenu muzike sarađivao u nekom svojstvu (kao kompozitor, dirigent, aranžer, izvođač…). Sarađivao je sa Spilbergom i Lukasom na filmovima koji su postali izuzetno profitabiline franšize, jer su bili izuzetno popularni širom sveta. Zajedno sa likovima, ubedljivim filmskim pričama i dobrim glumačkim podelama, muzika je igrala svoju vrlo bitnu ulogu u građenju kultnih statusa ovih filmova.
U svojim partiturama Vilijams je koristio svo zanatsko znanje njegovih starijih kolega, kompozitora iz prethodnih epoha (Betovena, Vagnera, Štrausa, Malera), te one nisu inovativne sa kompoziciono-tehničke strane, ali u drugim pogledima su neprevaziđene. Vilijams ume da prepozna atmosferu filma i da je muzikom dobro prikaže. To čini veštim odabirom instrumenata kojima poverava bitne muzičke melodije i zanimljivom orkestracijom postiže upečatljive zvučne efekte. Zato su njegove melodije prepoznatljive, jer su u dobroj sprezi sa filmom, sa određenom scenom ili čitavim narativom.
Filmovi za koje je radio muziku postali su stubovi savremene pop kulture, a njegove muzičke numere njihov neizostavni deo. Pojedine numere su, takođe, uspele da nadrastu filmove iz kojih su potekle i zauzmu mesta na koncertnim programima velikih orkestara širom sveta.
Postoji mnogo odabira 10 najboljih Vilijamsovih filmskih melodija, i sve liste su gotovo iste, samo se redosledi razlikuju. Dakle, nema mnogo nedoumica oko izbora filmova, samo je pitanje kako ih popakovati. Ovo je moj redosled.
10. Uhvati me ako možeš (Catch Me If You Can, Stiven Spilberg, 2002)
Zanimljiva orkestracija uvodne muzike prilagođena je animaciji uvodne špice. Džez elementi evociraju vreme u kojem se radnja filma dešava, a kratkim, isprekidanim melodijama kompozitor je muzikom simbolički prikazao kretanje i poteru koja je predstavljena u filmu.
9. Sam u kući (Home Alone, 1991, Home Alone 2: Lost in New York, 1994, Kris Kolumbus)
Ovo je jedan od omiljenih filmskih ciklusa koji svake godine okupiraju televijske kanale uoči božićnih i novogodišnjih praznika. Dogodovštine domišljatog dečaka Kevina ispraćene su Vilijamsovom muzikom, koja predstavlja idilične praznične scene u okviru netipičnih prazničnih okolnosti u kojima se dečak nalazi.
8. Bliski susret treće vrste (Close Encounters of the Third Kind, Stiven Spilberg, 1977)
Legendarni Spilbergov film vrlo originalne i upečatljive priče nastao je pre 40 godina i danas ima kultni status. Muzika u njemu ima vrlo značajno mesto, jer je svojevrsno sredstvo komunikacije između ljudi i vanzemaljaca.
Pored standardne filmske partiture koja prati film, Vilijams je osmislio kratku melodiju od par tonova koja je ključna u narativnom toku, jer postaje sredstvo sporazumevanja pri upoznavanju dve udaljene vrste, te muzika izrasta u sastavni deo celokupne filmske priče.
7. Ajkula (Jaws, 1975, Jaws 2, 1978, Stiven Spilberg)
Muzički motiv od dva tona u dubokom registru bio je Vilijamsu dovoljan da muzički predstavi neposrednu opasnost koju ajkula predstavlja na otvorenom moru.
Spilberg je, navodno, isprva ismejao ovaj predlog. Nije mu se dopala redukcija orkestra na instrumente dubokog zvuka, jednostavan muzički materijal i ritmički efekti, ali kasnije je uvideo efektivnost takvog postupka i njegovu kompatibilnost sa filmom. Potvrdu je dobio nakon velikog upeha filma i dodele Oskara 1975. godine, kada je Vilijams nagrađen za najbolju originalnu muziku upravo u ovom filmu.
6. Indijana Džons filmovi (1981, 1984, 1989, 2008, Stiven Spilberg)
“Otimači izgubljenog kovčega” (“Raiders of the Lost Ark”), prvi film o avanturama arheologa Indijane Džonsa, bio je najgledaniji film 1981. godine i osvojio je četiri Oskara od osam za koliko je bio nominovan.
Nakon velikog uspeha ovog filma ubrzo su usledila još dva nastavka, dok se na četvrti, za sada poslednji film iz serijala, čekalo do 2008. godine. Džon Vilijams je komponovao muziku za sve filmove i osvajao eminentne nagrade. Nakon prvog filma izdvojila se jedna numera, “Marš otimača” (“Raider’s march”), i postala muzički lajtmotiv glavnog junaka u svim narednim filmovima, njegov zvučni reprezent i van filmskog platna.
