Malo ko je toliko uradio za popularizaciju stripova u širokim narodnim masama kao Kevin Smit (Kevin Smith). Jedino Sten Li (Stan Lee) je uradio više od njega. Život, ali i buduću karijeru debelog klinca iz Džersija obilježile su šarene stranice strip medija. Bez formalnog obrazovanja, kao mladić (početkom devedestih) digao je kredit i snimio svoj prvi film u trgovini-videoteci, u kojoj je tada radio.
Naravno, pričam o kultnom nezavisnom filmu “Trgovci” (“Clerks”, 1994), koji je upoznao svijet sa Džejom i Tihim Bobom (Jay and Silent Bob). Kevin je bio dio eksplozije nezavisnog filma, zajedno sa budućim velikanima kao što su Tarantino (Quentin Tarantino) i Rodrigez (Robert Rodriguez).
Karijera je bila zagarantovana. Već sljedeće godine, Smit radi svoj prvi veliki studijski film “Mallrats” (1995). Protagonisti filma su mladi gubitnici (i strip fanovi) koji upoznaju Stena Lija. Da, Kevin je bio prvi koji je u svom filmu imao famozni Sten Li kameo. Da se ne lažemo, Smit je dao najdužu minutažu starcu na filmu ikad. Meni važnija stvar je bio povratak klošara Džeja i Boba.
“Mallrats” je bio pravi rasadnik mladih glumaca. Ali, takođe, film je bio komercijalni promašaj i dobio je hrpu loših recenzija (jedina konstanta u Kevinovoj karijeri). Upravo tada, od prvih “velikih” para, ostvario je svoj dječački san i postao vlasnik trgovine stripova u rodnom Džersiju, u kojoj je zaposlio prijatelje iz djetinjstva. Izdao je i svoje prve stripove, “Trgovce”, naravno.
Kevin se brzo vratio, sa možda najboljim filmom koji je ikada snimio “Natjerujući Ejmi” (“Chasing Amy”, 1997). Znam da je to moj omiljeni film. Bio sam klinac i nisam mogao vjerovati šta gledam. Junaci filma su bili strip autori i njihov strip je pratio avanture superherojskih verzija Džeja i Tihog Boba (“Bluntman and Chronic”). Tada sam bio upoznat i sa konceptom “zajedničkog univerzuma”, dobro poznate stripovske fore, koju sam prvi put vidio na filmu. Malo je reći da je moj pretpubertetski mozak “proključao”. Moram naglasiti da niko u Holivudu tada nije htio Benu Afleku (Ben Afleck) dati glavnu ulogu, osim Kevina, koji je bio dovoljno lud. Glavni je krivac što dotični ima karijeru.
Kevin je postao moj dječački heroj. Sljedećih par godina su možda i najbolje u njegovoj cjeloj karijeri. Uslijedila je “Dogma” (1999), film u kojem se Kevin “raspištoljio” i pokazao svu svoju kreativnost i humor, dok se bavio veoma ozbiljnim pitanjem poput organizovane religije. Ako slučajno nekome nije bilo jasno ko su mu uzori, na odjavnoj špici “Dogme” Kevin se posebno zahvaljuje strip piscima “britanske invazije devedesetih”, kao što su Nil Gejmen (Neil Gaiman), Alan Mur (Alan Moore) i Grant Morison, između ostalih…
Tada je izdao i svoj novi strip, “Natjerujući Dogmu” (“Chasing Dogma”), koji prati Džeja i Boba i njihove avanture između dva filma. Možda i jedan od najboljih Kevinovih stripova. Kao što sam rekao, ovaj dio karijere je iznenađujuće produktivan.
Prije sljedećeg filma, Kevin je ispunio još koji dječački san. Počeo je pisati za Marvel stripove. “Derdevil” (“Daredevil”) je bio njegov prvi angažman i ispostavilo se da je veoma uspješan, baš ono što je trebalo Marvelu nakon bankrota. Dočepao se i Spajdermena (Spider-man), ali njegov slijedeći strip projekt, “Derdevil” mini-serijal, ukazao je na problem koji će ga mučiti u godinama koje dolaze, a to je neispunjavanje rokova, hronično kašnjenje sa scenarijima.
Izdavač je bio ljut, a strip nikada dovršen. Kevin nije mario, jer je upravo radio crtani serijal po “Trgovcima” (“Clerks: The Animated Series”, 2000-2001). Treba li da uopšte govorim da je to jedan od najsmješnijih crtanih koji sam gledao u životu? Iz ovog perioda je i situacija kada su likovi koji rade na filmskoj adaptaciji “Derdevila” pitali Smita kome da povjere glavnu ulogu. Nesrećnik je bez sekunde razmišljanja rekao: “Aflek!”. Ostalo je istorija (lošeg filma).
“Džej i Tihi Bob uzvraćaju udarac” (“Jay and Silent Bob Strike Back”, 2001) je kulminacija njegove dotadašnje filmske karijere. Ovaj film je “Avengers” njegovog ličnog univerzuma. Sve likove koje je dotad osmislio, odlučio je strpati u jedan film. Urnebesna komedija, koju sam pogledao desetine puta i koja je Džeja i Boba krunisala za novovjekovne verzije Čiča i Čonga (Cheech & Chong).
Parodija Holivuda s početka vjeka, koja pokazuje velike studije kako se otimaju oko kupovanja strip prava, zarad pravljenja komercijalno uspješnih adaptacija (zvuči poznato?). Određeni studio je kupio prava za “Blantmena i Kronika”, superherojske avatare Džeja i Boba, a ostatak filma pokazuje njihovo epsko putovanje da prekinu snimanje istog. Iz istog perioda je i strip “Blantmen i Kronik” Kevinova nemilosrdna parodija superherojskih stripova. Obavezna preporuka.
Sada počinju problemi. Smit ima potrebu da se distancira od već izgrađene slike režisera kakav je bio i pokuša sa nečim novim. Nije uspjelo. Snimio je lošu romantičnu komediju sa Benom Aflekom (koga bi on stavio u glavnu ulogu, ako ne njega), koju ni dan danas nisam htio pogledati.
Katastrofalni neuspjeh ga vraća na poznate terene, tamo gdje mu je i karijera počela, u trgovinu. “Trgovci 2” (“Clerks II”, 2006) je njegov oproštaj sa filmskim svjetom kojeg je sam stvorio. Fina komedija o odrastanju. Dugo vremena sam mislio da je to posljednji dobar “Kevin Smit” film. Srećom, pogriješio sam. Možda?
