Kada sam nedavno pisao o (sumnjivim) identitetskim politikama u modernom stripu spomenuo sam legendarnog Lena Vina (Len Wein) i njegov “Giant Size X-Men #1” (1975). To je bio prvi X-Men strip nakon pola decenije i temelj multimedijalnoj franšizi koju danas svi tako dobro znamo. Likovi kao što su Kolos (Colossus) ili Storm ne bi ni postojali da nije bilo ovog čike. Jedini bitniji strip lik sa kojim nas je Len upoznao je svima omiljeni Vulverin (Wolverine), koji je nastao godinu dana ranije na stranicama Halk (Hulk) stripa. Prvi kanadski superheroj je od starta bio zanimljiv čitaocima, ali njegovo učlanjenje u X-Men klub je stvar legendi.
Pitanje je koliko bi X-Men bili uspješni (ili da li bi uopšte postojali danas) da nije bilo ovog čovjeka.
(Uvijek mi je drago kada autori dobiju pažnju koju zaslužuju, jer je istorija američkih stripova imala previše tužnih priča. Len je imao i kameo ulogu u X-Men filmu (“Days of Future Past” iz 2014. godine) – on je čiko na naočarima u gornjem frejmu. U istoj sceni možemo vidjeti i Klermonta (brko u donjem lijevom uglu). Fino je što su autori filma ispoštovali dva najvažnija čovjeka ove franšize.)
Iako nije dugo bio scenarista, ostao je mnogo godina kao urednik naslova. Len je u tom trenutku bio glavni urednik Marvel stripova, kao Stan Li (Stan Lee) prije njega. Jedna od njegovih najboljih uredničkih odluka, odmah nakon kreiranja modernih X-Men je izbor Kris Klermonta (Chris Claremont) za scenaristu naslova. Klermont ima najduži staž na jednom naslovu u istoriji američkog superherojskog stripa, a to su upravo X-Men koje je pisao gotovo u kontinuitetu 16 godina (1975 – 1991). Za njegovo vrijeme, pod uredničkom palicom Vina, opskurni mutanti su postali najprodavaniji strip.
Kako bih najlakše ilustrovao važnost ovog čovjeka, koristiću Hju Džekmenovu (Hugh Jackman) izjavu sa jedne stripovske konvencije iz 2013. godine (nedugo nakon premijere “Wolverine” filma) kada je rekao: “Da nije bilo ovog čovjeka, ne bih imao karijeru danas”. Nagnuo se prema prvom redu i pozdravio Lena.
Blessed to have known Len Wein. I first met him in 2008. I told him – from his heart, mind & hands came the greatest character in comics. pic.twitter.com/cFqL1uy0JV
— Hugh Jackman (@RealHughJackman) September 11, 2017
Len Vin je umro prije par dana. Hollywood Reporteru je obajvio dirljiv intervju sa Klermontom, koji ima samo riječi hvale za svog dugogodišnjeg saradnika, koji je uradio mnogo za modernizaciju medija. I ne samo u Marvelu. Istu tu kreativnost Len je primijenio za DC stripove. Vin je kreator Čudovišta iz močvare (Swamp Thing). Za istoriju stripa možda je važnije da je bio urednik “Saga Of The Swamp Thing”, stripa koji je započeo uspon Alana Mura (Alan Moore) i promijenio DC stripove zauvijek.
Len je bio vraški dobar urednik. Da li bi ste bili iznenađeni da vam kažem da je bio urednik još jednog Murovog remek djela – “Watchmen”? Njegova je ideja bila da se ubace dodatni sadržaji kao što su isječci iz novina ili dijelovi fiktivnih biografija, koji su samo pojačali metatekst kakav je “Watchmen” bio.
Pisao je i “Betmen” (“Batman”) strip. On je bio čovjek koji je imao ideju za afroameričkog Green Lanterna. U devedesetima je radio na animiranim projektima nastalim na superherojskim materijalima, kao što su kultni “Batman The Animated Series” (1992 – 1995) i crtane avanture Spajdermena (Spider-Man).
Za kraj bih preporučio jedan od njegovih posljednjih scenarističkih angažmana, strip koji je bio nevjerovatno ambiciozan, pokušaj da se ispriča istorija fiktivnog DC multiverzuma. Kroz pet generacija superheroja, kroz periode kao što su Zlatno ili Srebrno doba, Len uvjerljivo priča o istoriji omiljenog izmišljenog univerzuma. “DC Universe: Legacies” (2010 – 2011) je najbolja početna tačka za sve one koji imaju interesovanje za najvećeg izdavača stripa, ljude koji su stvorili pojam (brend) superheroja.
Nažalost Len nas je napustio. Danas više nego ikada, američkom stripu je potreban reformator njegovog kalibra. Neko ko će imati jasnu viziju i volju da je ostvari. Inače, strip će se udaviti u tami nekog Novog Mračnog Doba.
Možda već i jeste…
