Britanski pijanista, pjesnik i muzičar Bendžamin Klementin (Benjamin Klementin), došao je u žižu svjetske javnosti kada je odnio prestižnu Mercury nagradu 2015. godine.
Njegov album prvenac “At Least For Now“ zagarantovao je Klementinu pobjedu nad daleko zvučnijim imenima, kao što su Florence + The Machine, Aphex Twin, Gaaz Cumbes i SOAK. Prilikom dodjele, Bendžamin je posvetio nagradu Parizu (Bataclan napadi su se desili iste sedmice) i pozvao svoje kolege muzičare da mu se pridruže na bini, čime je iznenadio mnoge, naviknute na hladni britanski pristup. Većini ljudi je jasno, doduše, da se ne radi o tipičnom Britancu, a kamoli tipičnom čovjeku. Visok skoro dva metra, obučen besprijekorno, sa naznakom ležernosti, Klementin je rijedak primjer modernog dendija, moderan samo po tome što obitava u sadašnjem vijeku.
Njegov arhaični vokabular ogleda se, ne samo u tekstovima, nego i u svakodnevnom govoru i načinu na koji se nosi. Za to su sigurno krivi pjesnici koje je Bendžamin čitao u djetinjstvu, među kojima su T. S. Eliot, Vilijam Blejk (William Blake) i Kerol En Dafi (Carol Ann Duffy). Za njegov besprijekorni stil vjerovatno je kriv otac. Kupovao je polovna odijela za Bendžamina i njegove braću i sestre, u pokušaju da ih zaštiti od društvenog stereotipa da sva crna djeca postaju članovi bandi. Zbog toga je sportska odjeća bila skoro zabranjena u njegovoj porodici. U crkvu se išlo svake nedjelje, ali Bendžamin je ubrzo razvio animozitet prema hrišćanstvu, iako se često vraćao Bibliji kao fundamentalnom štivu.
Kao tinejdžer seli se u Pariz sa samo 20 funti u džepu i koferom u kojem je bilo nekoliko komada odjeće. Prvih par mjeseci živi na ulici. Najzad kupuje polovnu gitaru i plaća 20 evra da bi dijelio mali stan sa još 10 cimera. Nekako uspijeva da komponuje sopstvenu muziku i istovremeno svira na ulicama Pariza. Ubrzo postaje prepoznatljiv u pariskim intelektualnim krugovima te svira na različitim događajima, od klasicističkih dvoraca do pariskih metroa. Ovaj spektar događaja oblikuje njegov muzički izražaj u nešto što se najbolje može poistovjetiti sa propovijedanjem, s obzirom na to da uveliko koristi registar kojim se priča te na momente zvuči kao recitator, više nego pjevač. To ne znači da su njegove vokalne sposobnosti zanemarene ili nepostojeće. On svoj vokal koristi dramatično i pripovjedački, evocirajući legendarnog Žaka Brela (Jacques Brel) ili sveprisutnu Ninu Simoun (Nina Simone).
Kao svoje muzičke uticaje, Klementin redovno navodi Erika Satija (Erik Satie), što se jasno čuje u njegovim pijanističkim izričajima. Klementin kombinuje ovu modernističku tradiciju sa teatralnošću svog ekspresivnog glasa. Sam za sebe kaže da nije propovjednik i da je protiv ideje boga, pa kaže: “Najviše vjerujem u sebe“. Za njegove ideje o čovjeku i životu odgovoran je britanski psihoanalitičar Donald Vinikot (Donald Winnicott).
Nakon uspjeha svog prvog albuma “At Least For Now“ odlazi u Ameriku, gdje provodi godinu dana, prije nego što počne da piše svoj drugi album “I Tell A Fly“. Tokom boravka se našao u žiži predsjedničkih izbora, koji su njegovom albumu dali novu dimenziju. Pun utisaka i ideja, vraća se u London, gdje mu gitarista grupe Blur nudi studio na korištenje.
U studiju je prvi put koristio dvije vintage klavijature. Iako prethodno nije bio fan sintetičkog zvuka, ovaj put se upustio u eksperimentisanje na Chroma Polaris, što je dovelo do zanimljivih rezultata koji će slušaoca odvesti na dezorijentisano putovanje od Alepa preko okeana u gumenim brodovima do viktorijanske Engleske. Klementin je rekao za album da je to priča o dvije muve koje putuju svijetom i otkrivaju ljudske načine.
Na prvo slušanje, jasno vam je da je u pitanju mnogo eksperimentalniji album od njegovog prethodnika. “Farewell Sonata“ počinje jednostavnom rečenicom: “C'est la vie“. Buka ispresijecana čudno isječenim upadicama na latinskom prelazi u avangardni klavirski solo i traje skoro dvije minute, a svojom lakoćom podsjeća na lelujanje okeana i varljivost prirode nad kojom dvije male muve nemaju mnogo kontrole. Okeanski smiraj prekida oštra melodija legendarne Chrome Polaris: “Standing here and mingling with / Birds that cannot fly and / Fishes that cannot swim and / Black and white and man and / What anomaly?”
Na “God Save The Jungle“ već postaje očigledna politička obojenost, koja će dominirati do kraja albuma. “Došli ste do Engleske i sad morate odustati? Da, da, baš tako, odustati“. Riječi su vjerovatno uzete iz nekog televizijskog priloga o imigrantima koji pristižu u Veliku Britaniju. Prijeteća šansona odiše rokokoom: “Welcome to jungle, dear / Where tensions do amount and kids must grow as quick as possible / Old alien in foreign lands again / You better beat it and go back home / Cause if they find you they will kill you”.
Ovaj nimalo suptilan motiv nepripadanja provlači se kroz čitav album. Klementin izjednačava sebe sa likovima u njegovim pjesmama. Konkretno priča o imigrantima, ljudima koji traže spas u tuđini, kao što je to nekad on činio na ulicama Pariza. Iako njegov kontekst odlaska iz doma nije isti kao kod pomenutih, on zahtijeva da se te dvije pozicije izjednače, ni u jednom trenutku ne pokazujući manjak poštovanja prema žrtvama, ali u isto vrijeme izbjegavajući toliko opasnu viktimizaciju, koja bi ih stavila u podređen i nemoćan položaj. Klementin iz pozicije sveznajućeg pripovjedača, muvama (slušaocima) objašnjava ljudsku prirodu: “Welcome to the jungle, dear / God save the jungle”.
Uticaj rokokoa se nastavlja i u sljedećoj numeri “Better Sorry Than A Safe“, konačno oda Klementinovoj lutajućoj prirodi. Odlučnost ideje da su svi jednaki u patnji, izvire i u ovom tekstu: “Bon voyage, don't know where I'm going / It takes the breath away, ties we make / Well, we live once don't we? / We breathe more than once don't we?”.
Dramaturška tendencija Klementinovog umjetničkog karaktera najviše dolazi do izražaja na singlu “Phantom Of Allepoville“, koji je najavio album. Slušajući ovu numeru, imate osjećaj da se nalazite usred grčkog pozorišta. Nakon instrumentalnog uvoda, hor najavljuje prvi čin koji eskalira Klementinovom potresnom interpretacijom: “We won't leave you alone, we want you to die, we won't leave you alone / Oh, leave me, oh, love me”.
Klementin opet poseže u duboku prošlost i svoje iskustvo vršnjačkog nasilja, obraćajući se arhetipu zlostavljača koji se u Klementinovoj izopačenoj, fantomskoj noćnoj mori zove Bili: “O Billy the bully / Come on out of your hideout / Billy the bully, it's alright / You've been forgiven”.
Uticaj boravka u SAD možda se najbolje čuje na numeri “Jupiter“: “Ben is an alien with extra ability / Pushed time to next century / Somewhere his craft lost control / Guess where he stopped for petrol”.
Prvi stih aludira na konkretan izraz u imigracionom zakonu SAD. Naime, “alien with extraordinary ability” je opis njegove vize, koja se kolokvijalno naziva i “umjetnička viza”. Dodjeljuje se na osnovu izuzetnog dostignuća u polju rada, a neki od prestižnih nosilaca su npr. Joko Ono (Yoko Ono), Džasin Biber (Justin Bieber), Kemal Gekić, Pele, Monika Seleš…
Album zatvara nestvarna balada o sanjarima. Slušajući Klementinov upečatljiv vokal i njegove bezvremenske tekstove, imate osjećaj da čitate klasik svjetske književnosti. U njegovim pjesmama sadržana je sva misterija ljudskog bića, a bol individualca prelazi u sveprisutnu svjetsku bol, zajedničku svim živim stvorovima.
Za strpljive slušaoce koji tragaju za odgovorima ljudske duše, ovaj album pruža laku zabavu, ali ispod površine vrebaju Klementinove opomene.
Za potpun doživljaj, preslušajte i njegov prethodni album “At Least For Now”.
Naslovna fotografija: “I Tell a Fly” album cover
