Gzavije Dolan (Xavier Dolan) je zvijezda savremene francusko-kanadske kinematografije, a poznat je po svom ekstravagantnom pristupu i talentu koji obuhvata režiju, montažu, dizajn kostima, glumu, te pisanje scenarija.
Često ga okarakterišu (nepravedno) kao režisera koji pravi isključivo kvir (queer) i generacijske filmove, ali ono što on radi jeste izbjegavanje ulaganja u socijalne predrasude normalizacijom rodova i seksualnosti, a fokusira se na istraživanje tema o nemogućoj ljubavi, seksualnoj ugroženosti i samootkriću, pristupajući im sveobuhvatno.
Dolan je skrenuo pažnju na sebe kada je imao samo 20 godina i to polu-autobiografskim filmom “Ubio sam majku” (“J'ai tué ma mère”), koji je izazvao ovacije na filmskom festivalu u Kanu 2009. godine.
Nakon toga, objavio je pet filmova, najprije artistički “Izmišljene ljubavi” (“Les amours imaginaires”) i studiju karaktera “Lorens, u svakom slučaju” (“Laurence Anyways”) koja mu je osigurala status nove filmske ikone. Uslijedio je njegov prvi i uspješan pokušaj žanrovskog filma, psihološkim trilerom “Tom na farmi” (“Tom à la ferme”), pa film koji je oduševio kritičare “Mama” (“Mommy”), te nasvježiji, drama o disfunkcionalnoj porodici koja mu je donijela Grand Prix nagradu u Kanu – “To je samo kraj svijeta” (“Juste la fin du monde”).
Poznat je po oštrim dijalozima, prikazu snažnih i nezavisnih ženskih likova bez dlake na jeziku (naročito iscrpljenih i zabrinutih majki), impulsivnih mladića u potrazi za stvarnim identitetom, poznavanju klasične i pop muzike, šarolikom vizuelnom sadržaju, koji uključuje usporene snimke, jarke boje, raskošan dizajn kostima, nekonvencionalno kadriranje i korištenje malih filmskih formata (akademski i 1:1).
Iako je njegov rad karakterističan i prepoznatljiv, mogu se prepoznati uticaji Vong Kar Vaija (Wong Kar-wai), Pedra Almodovara i Rajnera Vernera Fasbindera (Reiner Werner Fassbinder), a sam Dolan pomenuo je “Magnoliju” (“Magnolia”) Pola Tomasa Andersona (Paul Thomas Anderson), “Piano” (“The Piano”) Džejn Čempion (Jane Campion) i Kar Vaijev “In the Mood for Love”, kao zaslužne za razvoj njegovog stvaralaštva.
Prije nego što počnemo sa listom na kojoj su rangirani svi njegovi dosadašnji filmovi, bitno je napomenuti da je najbitniji parametar ove liste atmosfera i emocija koju film donosi, budući da je Dolanov napredak u produkciji i režijskim sposobnostima primjetan i kontinuiran tokom godina.
6. “Tom na farmi” (“Tom à la ferme”, 2013)
Dolanov prvi žanrovski film je hičkokovski psihološki triler, koji, iako ne iskorištava puni potencijal žanrovskih odrednica, predstavlja ubjedljivu studiju granica muškosti i prikazuje Dolanovu nevjerovatnu sposobnost da stvori zlokobnu, zavodljivu i visoko stilizovanu atmosferu.
“Tom na farmi” prati priču mladića koji, nakon samoubistva svog momka, otputuje na njegovu sahranu, u provincijalni dio Kanade, kod pokojnikove porodice – njegove majke, brilijantno neurotične Lise Roj (Lisa Roy), i njegovog brata, čiji lik tumači Pjer-Iv Kardinal (Pierre-Yves Cardinal). Sam Dolan tumači glavnu ulogu, ranjivog i uzdržanog Toma.
Privlačnost ovog filma leži u težini njegove atmosfere, koja neodoljivo podsjeća na ono što je Kjubrik (Stanley Kubrick) napravio u “Isijavanju” (“The Shining”).
