Sjećate li se svoje omiljene bajke? Najdražeg začaranog dvorca, u kojem odrasta najvoljenija princeza? Najomraženije zle maćehe, koja stane na put njenoj sreći? Najhrabrijeg princa, koji je izbavi iz nevolje? Šarenih slika svijeta kroz koji se njih dvoje probijaju i tog predivnog zalaska sunca u koji zajedno odlaze, da žive dugo i srećno, forever after? Sjećate li se bajke za koju ste nekada vjerovali da će biti vaš život?
Mi, koji ove redove pišemo po Bosonogoj, i vi, koji ih čitate, još uvijek smo generacije odrasle na bajkama. Na onim papirnim, Andersenovim (Hans Christian Andersen) i Grimovim (Jacob, Wilhelm Grimm), i onim nacrtanim, uglavnom Diznijevim (Walt Disney). I Šon Bejker (Sean Baker), rođen 1971. godine, u gradiću Samit u Nju Džerziju, “naš” je, pripadnik tih generacija koje danas svako malo, još uvijek tiho, da ih niko ne čuje, sebi u bradu promrmljaju da neke stvari više ne razumiju, a lumbalni dio kičme ih sve češće štrecne.
No, na prelasku iz jednog milenijuma u drugi, Bejker se zapitao šta je ostalo od bajki za koje smo mi, odrasli na tim papirnim i crtanim, vjerovali da ćemo (pr)oživjeti u godinama kada već uveliko odrastaju neke nove generacije, na nekim novim, digitalnim bajkama, čiji su dvorci u predgrađima San Andreasa.
Krenuo je pošteno, od sopstvene kuće, od američkih dječaka i njihovog neuspješnog pokušaja odrastanja, ali je “Four Letter Words” pokazao da je bilo suviše rano za jedan takav zalogaj. Potom se posvetio onima koji su sam život u njegovoj zemlji doživljavali kao bajku, sve dok ga nisu zaista i iskusili. I tada je Šon Bejker, (ne)odrasli dječak iz malog Samita, počeo da izrasta u jednog od najvažnijih pripovjedača našeg vremena.
Kao da mu ograničeni budžeti indi produkcije nisu bili dovoljan izazov, odlučio je da unese cinéma vérité u sve što radi. “Take Out”, priča u kojoj je princ kineski imigrant u Njujorku, koji ima još jedan dan da isplati dugove prema krijumčarima koji su ga tu doveli, sniman je sa mješavinom glumaca i natruščika, u stvarnom restoranu, tokom njegovog radnog vremena. Sljedeći princ bio je još stvarniji – Prins Adu (Prince Adu), sitni švercer iz Gane, koji je u filmu “Prince of Broadway” prodavao plagijate razvikanih brendova u najelitnijem njujorškom modnom kvartu, baš kao što je činio i u stvarnom životu.
“Starlet” iz 2012. označio je Bejkerov povratak bajkama koje su njegovi sunarodnici ispisali sami za sebe, ali i fokusiranje na ultimativnu srž svake bajke – sudbinu princeze. Njegove prve dvije princeze bile su, simbolično, jedna koja i dalje vjeruje u svoju bajku, i jedna koja je odavno prestala. Tako je stvorio glumicu od Dri Hemingvej (Dree Hemingway), modela i daleke rođake slavnog pisca, te Besedke Džonson (Besedka Johnson), tada 87-godišnje preduzetnice u penziji, koja je preminula manje od godinu dana kasnije.
Tri godine poslije, stigao je “Tangerine”, kojim je Bejker pokazao spremnost za viši nivo igre u koju se upustio. Jednim dijelom tako što je prihvatio njena pravila, pa čitav film snimio kamerama tri ista modela istog proizvođača mobilnih telefona (koji je, “sasvim slučajno”, omiljeni izbor među onima kojima je Bejker želio da se obrati ovim filmom, uključujući i one kojima je htio da ga proda). Drugim, i važnijim dijelom, to je bilo vidljivo iz postavke njegove nove bajke, u kojoj su princeze dvije trans žene, ujedno i prostitutke, a princ na bijelom konju jermenski imigrant u žutom taksiju, koji između dva seksa sa radnicama njihovog profila jede božićnu večeru s porodicom. Treba li i pominjati da su se u glavnim ulogama našle Kitana Kiki Rodriges (Kitana Kiki Rodriguez) i Maja Tejlor (Mya Taylor), dvije trans žene bez ikakvog glumačkog iskustva, ali sa biografijama vrlo sličnim onima koje su Bejker i Bergoč (Chris Bergoch) napisali?
Nakon što mu je “Tangerine” omogućio da svijet sazna za njega, Bejker je otišao korak dalje u traženju zlatne sredine između svog pripovijedanja o princezama i prinčevima sa margine i (ne)spremnosti (ne)odrasle djece da ishod svojih bajki iščitaju iz njegovih kadrova. Stigao je “The Florida Project”.
Bejkerova nova princeza je Muni, klinka koju igra debitantkinja Bruklin Prins (Brooklynn Prince) i koja odrasta u oronulom motelu. I to je njena majka Hejli, koju samo djelimično glumi Bria Vinajti (Bria Vinaite), “Instagram preduzetnica” koju je Bejker pretvorio u filmsku zvijezdu. Zla maćeha je Hejlina prijateljica Ešli, inače plesačica Mela Murder, takođe prvi put na filmu. Princ je Bobi, upravnik motela, u čijoj ulozi briljira Viljem Defo (Willem Dafoe), dok pokušava da komadom selotejpa zalijepi sve, od cijevi koje pucaju do života svojih stanara, sa kojima se isto to dešava.
Njihovo kraljevstvo je sirotinjski kraj u neposrednoj blizini “Magičnog kraljevstva” (“Magic Kingdom”), Diznijevog šljaštećeg tematskog parka na Floridi. Srce njihovog kraljevstva je “Magični zamak” (“Magic Castle”), pomenuti motel čija drečava boja skriva trulež ispod nje. Jednako kao što šarenilo njegovih stanovnika, raskošno ukrašenih bojama za kožu i kosu, prekriva sivilo njihovih sudbina i tminu duša.
Ispričano iz ugla dvije princeze, koje razlika u godinama ne sprečava da jednako naivno, sanjarski i slijepo vjeruju u ostvarenje svojih ličnih bajki, “The Florida Project” je istinski nezaobilazno štivo za 21. vijek. Namijenjeno, ne klincima koji tek odrastaju, već klincima koji (bi trebalo da) već odavno jesu.
Bejker je kameru iz ruke zamijenio nešto konvencionalnijim, stabilnijim kadrom, ali dovoljno dinamičnim da gledaoca zaista vodi kroz raspalo kraljevstvo njegovih djetinje zaigranih princeza, te dovoljno širokim da obuhvati svu njegovu sirotinjsku ljepotu. Tako su nastale neke posebno lijepe, žive i efektne sekvence. Takođe, još jednom je smiksao opčinjavajuću paletu boja, koja u kontekstu same priče, mjesta gdje je smještena i pravaca u kojima se kreće, dobija dodatnu vrijednost.
Dobrim dijelom filma, priča je i njegov najslabiji segment, ali se izdigne na viši nivo taman u trenutku kada dječija zadivljenost šarenilom likova i scenografija počne da popušta. Tako jedini nedostatak ostaje to što je u pojedinim scenama suviše upadljivo da neke osobe, poput Vinajti, nisu glumci, a “glumljenje” samih sebe u tom trenutku nije dovoljno.
No, činjenica da je prevelika realnost najveći nedostatak filma koji se bavi upravo pitanjem odnosa stvarnosti i bajki, možda je čak dvostruki minus koji se pretvara u još jedan plus.
Od podatka da se jedna od njegovih princeza zaista preziva Princ, pa do savršene završne scene, snimane telefonom, bez znanja nadležnih, ispred Diznijevog “Pepeljuginog dvorca” (“Cinderella Castle”) – tog terapeutskog bijega još jedne generacije iz stvarnosti u bajku – film je prepun slučajnih i namjernih dragulja koji uljepšavaju njegovu krunu i smještaju ga na presto jednog od najboljih u 2017. godini.
Naravno, samo nestvarni, bajkoviti presto.
Naslovna fotografija: A24
