Novela „Kvaka-22“ („Catch-22”) Džozefa Helera (Joseph Heller) iz 1961. godine, smatra se jednom od najvećih antiratnih satira ikada napisanih. Ova satira je dobila svoju prvu adaptaciju 1970. godine kroz istoimeni film, kao parodiju na vojni mentalitet i birokratiju, sa snažnom antiratnom porukom.
No, poslije gotovo pola vijeka je stigla i druga, televizijska adaptacija ovog romana, kojom se Džordž Kluni (George Clooney) vratio na male ekrane u ulozi producenta, režisera (dvije epizode) ali i glumca.
Preostale četiri epizode su režirali Elen (Ellen) Kuras i Grant Heslov.
Kluni je objasnio da je realizacija ovog projekta u okviru šest epizoda u trajanju od po 45 minuta, bila najrazumnija solucija s obzirom na tematsku kompleksnost materije.
Radnja serije prema Helerovom romanu, za koju su scenario adaptirali Luk Dejvis (Luke Davies) i Dejvid Mišod (David Michôd), odvija se za vrijeme Drugog svjetskog rata i prati Josarijana (Christopher Abbott), bombardera koji leti na misije preko Italije. Dok publicitetom opsjednuti pukovnik Ketkart (Kyle Chandler) pilotima stalno povećava broj misija, Josarijanova opsesija da se iz svake vrati živ postaje sve veća, kao i opšta anksioznost koja prati proces preživljavanja.
U svemu tome, nesrećni pilot očajnički pokušava da eskivira zadate misije nagovarajući doktora (Grant Heslov) da ga proglasi ludim. To je situacija u kojoj se manifestuje sva besmislenost vojne birokratije, čiji je vrhunac podzakonski akt Kvaka-22. Ovaj akt podrazumijeva da je sama tendencija da se izbjegnu opasne misije racionalna pa bi pilot koji bi tražio psihološku pomoć, bio proglašen sposobnim za let. Sa druge strane, pilot koji se nije odupirao letu nije se baš činio razumnim i kao takav nije morao letjeti, ali kako bi iskoristio tu mogućnost, morao bi podnijeti zahtjev što ga automatski čini razumnim.
Josarijan shvata da je vojna birokratija sa svojom izvrnutom logikom, njemu i njegovim kolegama veća prijetnja od Njemaca.
“Kvaka 22” apsorbuje gledaoca od prvih scena. U početku, teško je skinuti pogled sa filmičnih italijanskih pejzaža, dok nas zabavljaju humoristične scene. Međutim, kako vrijeme odmiče, serija dobija drugačiji ton – mračniji, napetiji i ozbiljniji.
Ovdje nećete vidjeti scene epskih bitaka sa mnoštvom vojnika na bojnom polju. No, prizori vojnika sabijenih u klaustrofobičnim metalnim kabinama dok pokušavaju zadržati zrno pribranosti u grčevitoj borbi za život, imaju ozbiljan potencijal da uznemire gledaoca.
Na momente su pred nama panoramski totali sa jatom američkih B25 aviona u borbenoj misiji, koji uz fenomenalne zvučne efekte u scenama bombardovanja prenose atmosferu opšte uznemirenosti, vjerno dočaravajući svaki novi užas sa kojim se Josarijan suočava iz misije u misiju, dajući im elemente ratnog spektakla.
Vještim korištenjem stilskih elemenata, postiže se balans između primarne ljepote ambijenta i užasa koji se u okviru njega dešava. Tako u paleti boja, dominiraju žućkasti tonovi sepije koji izvlače svu prašnjavost kampa i toplotu eksplozija, ističući na taj način plavetnilo Mediterana i tako čitavom ambijentu dajući životvornost uprkos destrukciji kojoj svjedoči.
Opštem uspjehu serije svakako je doprinijela odlična gluma Kristofera Ebota, koji se izuzetno vješto prilagođava čitavoj atmosferi, dajući nam mogućnost da pratimo liniju sazrijevanja i razvijanja njegovog lika od nezrelog nadobudnog vojnika do obeshrabrenog muškarca kojeg iskrivljena logika vojne brikratije poput omče steže oko vrata.
No, ne treba zanemariti ni preostali dio sjajne glumačke ekipe koju čine Hju Lori (Hugh Laurie), Đankarlo Đanini (Giancarlo Giannini), Daniel Dejvid Stjuart (Daniel David Stewart), Rafi Gavron, Ostin Stouvel (Austin Stowell) te Grejm Petrik Partin (Graham Patrick Martin).
Kluni, Kuras i Heslov u svojoj mini-seriji od šest epizoda, odlično su dočarali sav apsurd ratovanja, suočavajući nas sa ljepotom življenja i monstruznošću rata, čiji je jedini cilj da se ta ljepota ugasi.
Seriju “Kvaka-22” možete pratiti na kanalu HBO GO u sklopu m:tel-ove IPTV usluge, ili u okviru HBO videoteke.
Naslovna fotografija: IMDb
