Pearl Jam, legende grunge scene 90-ih i jedan od najvažnijih rok bendova današnjice, ulazak u četvrtu deceniju djelovanja planirao je da obilježi u velikom stilu. Novi producent, novi album i nova turneja – trebalo je da glasi kratki rezime za 2020. godinu, kada je u pitanju karijera veterana iz Sijetla.
Ipak, pandemija, znate već čega, pokvarila je koncertni dio planova i članove benda stavila u prisilnu izolaciju u kojoj se nalazi i veći dio njihove publike, zbog čega se fokus javnosti silom prilika usmjerio na njihov novi, jedanaesti po redu, studijski album “Gigaton”. Ispostavilo se da je ova iznuđena situacija dobra zbog nekoliko bitnih stvari, prije svega muzičkih, a potom i onih društveno-socijalnih, koje su u manjoj ili većoj mjeri, na neki način stalno išle u paketu sa njima.
Miješajući na početku karijere zvuk engleskih rok veterana kao što su Led Zeppelin i The Who s uticajem američkih pank i hard core grupa iz 80-ih, te uticajem giganata poput sastava Allman Brothers Band ili Nila Janga (Neil Young), stvarali su postepeno svoj prepoznatljiv zvuk i jedinstven odmetnički status unutar muzičkog biznisa.
Nakon što su sredinom 90-ih, poslije velikog uspjeha albumske trilogije “Ten”, “Vs” i “Vitalogy”, poveli svojevrsni krstaški pohod protiv diskografske industrije (ignorišući većinu pravila od kreativne kontrole na albumima, preko snimanja videospotova, do cijena ulaznica za koncerte i načina komunikacije sa fanovima) Pearl Jam su kao grupa posljednje dvije decenije funkcionisali na principu konstatnih turneja. Stalno koncertiranje povremeno je presjecano albumima, ili solo projektima članova benda, a većina ovih radova, uz dužno poštovanje, nije bila ni blizu kvalitetu prva tri studijska izdanja.
Nošeni inercijom odličnih svirki i pošteno zasluženom vjernošću publike, prolazili su sasvim solidno na top listama, dok se postepeno veći dio njihovih ispisnika iz grunge ere pretvarao u sopstvene kariktaure, slamajući se pod teretom slave ili velom zaborava. Istina, bilo je tu zanimljivih muzičkih projekata poput albuma “Riot Act” iz 2002. ili “Pearl Jam” iz 2006 godine, ali realno gledano to su uglavnom bile kolekcije studijskih zapisa sa nekoliko dobrih pjesama, dok je ostatak činilo prilično rutinsko popunjavanje prostora i eksperimentisanje bez pravog cilja, osim da se održi reputacija kreativnog kolektiva.
Pauza duga sedam godina od poslednjeg projekta “Lightning Bolt”(2013) prijala je svim članovima: napunjene su kreativne baterije i smanjena je međusobna tenzija. Sa druge strane svima je bilo kristalno jasno da se ne mogu vrati na scenu još jednim običnim albumom i ponovo krenuti na turneju, pošto su i očekivanja publike i kritike porasla nakon dugog perioda pauze.
Prvi potez bila je zamjena slavnog producenta Brendana O Brajena (Brendan o Brien), koji je radio na šest albuma grupe, novim čovjekom za miks pultom u vidu Džoša Evansa (Josha Evansa), iskusnog inženjera zvuka, koji je ranije učestvivao sa njima na nekoliko projekata, ali i uspješno sarađivao sa Soundgardenom i drugim bendovima iz Sijetla.
Drugi potez bio je stvaranje pjesama koje neće rutinski popuniti prostor oko nosećih singlova, već će držati kvalitet na visokom nivou od prve do posljednje minute.
Objavljivanjem prvog singla krajem prošle godine “Dance of The Clairvoyants” , koji je svojim plesnim afro-fank ritmovima i starinskim zvukom sintisajzera više vukao na Talking Heads-e sa početka 80-ih, nego na bučne grunge prvoborce, bilo je jasno da su Edi Veder (Eddie Vedder) i ekipa bili više nego raspoloženi i kreativni u studiju. Kada je u pitanju ovaj bend, melodioznost i energija uvjek su bile ključne riječi u muzičkom smislu, dok su autentičnost i angažovanost bili odgovor u tekstualnom, ali da mogu snimiti pjesmu za ples i da ona zvuči sjajno, to vjerovatno nije očekivao niko.
Onaj dio publike koji je imao hrabrosti da bez predrasuda sluša “Dance”, brzo je shvatio da pred sobom ima odličnu pjesmu i rasni hit, ali je drugi singl “Superblood Wolfmoon” jednako ubjedljivo pokazao da bend i dalje zna snimiti energičnu rok stvar koja ležereno pakuje hard rok buku, pank frenetičnost i Vederov moćni bariton u prepoznatljiv stil. Kada je krajem marta u jeku širenja pandemije bend, dosljedan svom antikorporativnom stilu, potpuno besplatno na internetu objavio “Gigaton”, praćen i trećim singlom, moćnim zeppelinovskim rifom nošenim “Quick Escape”, bilo je jasno da je Pearl Jam svoj status istorijskog benda, nakon tri decenije postojanja, opravdao na najbolji mogući način – odličnim albumom.
Tri po zvuku prilično različita singla imala su prepoznatljiv zajednički autorski rukopis i energiju, kako u muzičkom, tako i u poetskom smislu, kao jasan nagovještaj da se iza sjajnog omota, na kojem se nalazi fotografija rušenja artičkih glečera fotografa Pola Niklena (Paul Nicklen), nalazi 56 minuta vrhunske muzike, spakovane u 12 odličnih numera, bez praznog hoda i slabih mjesta.
Producent Evans mudro se povukao u drugi plan, stavljajući se u poziciju iskusnog snimatelja, koji bilježi kreativnu igru rasploženog benda u studiju, što je dalo članovima slobodu da se kreću kroz različite žanrove, ne gubeći svoj karakteristični rukopis stvaran tri decenije.
U krajnoj selekciji album se grubo može podijeliti na bučnije i laganije pjesme, ali teško je napraviti objektivnu procjenu u kojem segmentu grupa djeluje uvjerljivije.
Uvodna “Who Ever Said” razbija žestokim rifovima na tragu sastava The Who i The Clash, kao da se bend teleportovao u male klubove Sijetla, negdje početkom devete decenije prošlog vijeka. Akustična “Comes Then Goes”, dirljiva je posveta pokojnom saborcu i prijatelju Krisu Kornelu (Chrisu Cornellu), u kojoj Veder briljira u jednom od vokalnih momenata karijere.
Epska “Seven O’Clock” ulazi na teritoriju koju je Brus Springstin (Bruce Springsteen) istraživao na albumima “River” i “Born in the USA”. Znači, snažan tempo srednjeg ritma, moćno pjevanje i angažovan tekst u kojem Veder naziva Donalda Trampa prilično oštrim indijanskim imenom “Sitting Bullshit as our sitting president” dok bend postojano vozi punih šest minuta u pozadini! Balada “Alright”, iza koje kao autor stoji basista Džef Ament (Jeff Ament) donosi krajnje ogoljen zvuk i brutalno iskren tekst, te još jednu nadahnutu pjevačku partiju frontmena, dok su “Take the Long Way” i “Never Destination” čistokrvne grunge gitarističke vožnje izgrađene na bučnim ritmovima i distorziranim rifovima tandema Stoun Gosard (Stone Gossard) i Majk Mekredi ( Mike Mccready), kao stvorene za izvođenje uživo.
U finalu albuma bend spušta tempo, prvo kroz psihodeličnu “Retrograde”, koja svojom folk pozadinom priprema teren za nešto što bi se dalo opisati kao grunge gospel, pod imenom “River Cross”, u kojoj Veder u pratnji orgulja i udaraljki demonstrira kako jedan glas pjeva kao hor, opraštajući se od publike na impresivan način.
Možda je rano da se zaletimo sa tvrdnjama o albumu godine, ili još bržim odgovorima na pitanje da li je stvarno riječ o najboljem albumu ovog sastava u posljednjih dvadeset godina, jer to u principu nije ni važno. “Gigaton” predstavlja Pearl Jam u maksimalnom naponu snage i iskustva, smirene i svjesne šta mogu i šta žele da rade. To znači stvaranje muzike, bez pompe i prevelike medijske histerije u vezi s tim, jer oni nikad nisu ni bili predodređeni da budu bend generacije. Njihova uloga završavala se u statusu “dobar rok bend”, sa podlogom u tradiciji i sposobnošću da se nose s promjenama na muzičkoj sceni, pružajući svoje najbolje momente u direktnom kontaktu sa publikom.
Dug put od heroja grunge eksplozije do “odličnog” rok benda, ova petorka prešla je dostojanstveno, bez savijanja kičme, dosljedna svojoj ideji da je muzika bez pravog stava jednako besmislena kao stav bez dobre muzike.
Neko je jednom prilikom, sumirajući njihov rad, napisao da se sve godine ekipa iz Pearl Jama maksimalno trudila da ih neko ne uhvati da se dobro zabavljaju, što je, kada se osvrnemo unazad, prilično tačna konstatacija, ali nakon skoro 30 godina po svemu sudeći odlučili su da je napokon vrijeme za zabavu.
Možda njihov “Gigaton” party, zahvaljujući (ne)očekivanom izlasku u aktuelnoj tihoj apokalipsi civilizacije, izazvanoj kombinacijom ljudske pohlepe, spore birokratije i smrtonosne efikasnosti virusa Kovid 19, ima pomalo gorak ukus. Ipak da ne zaboravimo, u pitanju je bend koji je najbolji bio u momentima kada su svojim talentom i posvećenošću ličnu tragediju pojedinca pretvarali u himne iskupljenja svih nas.
Naslovna fotografija: : Promo/ Publicity Photos /Credit Danny Clinch
