U istoriji regionalnog, ili jugoslovenskog rokenrola sasvim sigurno ne postoji više mistifikovan i manje kvalitetno analiziran period od doba panka i novog talasa na kraju sedme i početku osme decenije prošlog vijeka.
Mnogo je razloga koji su doveli do tog konfuznog stanja u vrijednovanju tog vremena, od izumiranja ozbilje muzičke publicistike, preko hiperproduktivnog bujanja površnosti društvenih mreža do sve slabije medijske dostupnosti kvalitetne nove rok muzike u zemljama bivše Jugoslavije, što je sve zajedno očekivano pažnju zaintresovane publike sistematski usmjeravalo na glorifikovanje „bolje prošlosti“.
Problem je u tome što se tom periodu uglavnom pristupalo iz pretjerano emocionalnog i nedovoljno kritički profilisanog ugla, pa se umjesto objektivnog vrijednovanja muzike i njenih autora, pretvoralo u nekontrolisanu mitomaniju, jeftinu komercijalnu rasprodaju nostalgije uz potpuno promašenu poentu u procjenama ovog, po svim ozbiljnim parametrima, svakako najzanimljivijeg i najkreativnijeg perioda u domaćoj rok istoriji.
Knjiga „Bunt djece socijalizma – Priča o Novom talasu”, autora Dušana Vesića u izdanju Beogradske Lagune ( „Zamisli život...“ u hrvatskoj varijanti izdavača “Ljevak” ) sa druge strane predstavlja jedan od najozbiljnih i najkvalitetnijih radova u kojima se preispituje nastanak, razvoj i pad novotalasne muzike na prostoru nekadašnje Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije.
Sam autor, koji je bio mladi novinar u doba eksplozije panka i novog talasa, iza sebe ima već dvije vrlo ozbiljne knjige iz oblasti rok beletristike “Bijelo Dugme – Šta bi dao da si na mom mjestu” i “Magi – Kao da je bilo nekad”.
Prva se bavila istorijom najkomercijalnije rok grupe na ovim prostorima, dok je druga bila posvećena životu i djelu pokojne Margite Stefanović, članice grupe Katarina velika i EKV.
Objektivno gledano, prva je knjiga bila Vesićevo isprobavanje terena u formi rok beletristike sa dosta rutinskim pakovanjem njegovih novinarskih radova u dužu publicističku formu, bez nekih pretjerano novih informacija, ili originalnih zaključaka o grupi koja je promijenila definitivno shvatanje rokenrola u regionu, bez obzira na naše lične sklonosti prema njihovom opusu i značaju.
Sa druge strane njegova druga knjiga, osim što je nosila evidentan stilski napredak, bila je brutalno iskreno, ali i krajnje neophodno seciranje života jedne od najtalentovanijih, ali i najtragičnijih osoba u domaćoj rok muzici (čija je životna sudbina u jednom trenutku prijetila da postane omiljena rok tema brojnih tabloidnih lešinara), čiji je život sa knjigom “Magi” dobio gorak i neuljepšan, ali i krajnje dostojan epitaf.
Za razliku od prva dva rada svog autora, “Bunt djece socijalizma” donosi sublimat svih pozitivnih karakteristika njegovog pisanja, obogaćenog iskustvom rada na prethodne dvije knjige, što je dovelo do stvaranja vrhunskog rokenrol štiva na temu, koja je prečesto bila meta diletantskog piskaranja.
Vesić je još tokom novinarskih dana izgradio prepoznatljiv stil pisanja, koji za razliku od rada većeg dijela njegovih kolega iz zlatnog doba rok novinarstva, nije patio od strogog držanja teritorije muzičko-teoretskog elitizma, već je uvijek imao dozu sočnosti u tekstovima, ili da jednostavnije kažemo – on je stalno imao novinarskog “mesa” na “kostima” muzičkih tema sa kojim se bavio.
Srećom, to je uvjek bilo u dobro nivelisanoj mjeri, taman toliko da bude kvalitetno i zanimljivo za istraživanje, ali ne i suvoparno i dosadno za čitanje.
Preciznost, jednostavnost, lepršavost i dobru informisanost iz novinarskog perioda, on je u međuvremenu nadogradio “krvavim” zanatskim iskustvom rada na televiziji i sistematičnošću pristupa koji neminovno traži duža forma pisanja poput pomenutih biografskih radova.
Ova knjiga je, po riječima autora “njegov doživljaj tog vremena”, ali uz velik trud da ona ne liči na “nekakavu ličnu fikciju”. Rezultat je, ponavljamo, knjiga koja materiji sa kojom se bavi, pristupa analitički i fokusirano, ali dovoljno zabavno i pristupačno da se čita kao neki dinamični triler… Naravno, u ritmu muzike novog talasa.
Vesić kreće od samog početka, ili tačnije, od pionirskih diverzija poput prvog albuma kultnog sastava Buldožer, pa se prebacuje na prve prave pank bendove poput ljubljanskih Pankrta i riječog Parafa, zatim se polako spušta od sjevera prema jugu bivše države prateći uspon novotalasne scene na osovini Ljubljana – Zagreb – Beograd.
Prvi album Prljavog kazališta, nastanak Azre, Filma i Haustora u Zagrebu, spora ali na kraju eksplozivna reakcija Beograda sa bendovima okupljenim oko kompilacije “Paket aranžman” poput Idola, Šarla Akrobate i Električnog Orgazma, potom i provincijalne diverzije manjeg dometa, ali nikako i kvaliteta – poput Pekinške Patke u Novom Sadu, Termita u Rijeci, ili Lačnog Franza u Mariboru.
Stranicama Vesićeve knjige (380 strana, nekoliko uvodnih tekstova, šest poglavalja, zaključak, plus nekoliko priloga) u ključnim ulogama naravno defiluju muzičari tog vremena, ali svoj dio prostora dobijaju ljudi iz branše poput diskografa, novinara, fotografa, menadžera, kako bi se stvorila jasna slika umjetnika koji su stvarali novi talas, ali i ljudi koji su bili njegova publika.
Koristeći riječi glavnih muzičkih autora, pozajmljujući novinarske zaključke kolega, ali ne ustručavajući se iznijeti sopstvene, vrlo dobro argumentovane stavove, on stranu po stranu polako gradi priču o nastanku Novog talasa, njegovom munjevitom uspjehu i neminovnom padu u kolotečinu 80-ih…
Vesić, bez obzira na generacijsku pripadnost, ne pada u zamku sentimenta, već ove događaje posmatra objektivno i analitički, kao kulturološki fenomen koji je u jednom kratkom periodu rokenrol pretvorio u originalnu domaću muzičku priču, potpuno aktuelnu sa onim što se dešavalo u ostatku svijeta.
Sa druge strane, on ne krije ličnu naklonost (srećni posmtrač, kako on sam sebe opisuje) i zdravu dozu emocionalne povezanosti sa tim, krajnje autentično, našim rokenrolom, koji nije bio muzička kopija strane rok scene, već istinski zvuk jedne generacije koja je imala i znala šta da kaže.
Povezujući stilski, tekstualno i vizuelno vrlo različite bendove u jedan pokret, Novi talas je u domaću publiku unio stav i svijest da je jednako važno ono što govoriš sa onim što sviraš.
Problem je što je već bilo kasno da ih neko čuje, jer, ispostaviće se, da to nije bila samo labudova novotalasna pjesma autorove generacije, već i države u kojoj je ta generacija odrasla. U sudaru dva mentaliteta izgubio je onaj koji je bio u manjini, bez obzira što se nije tako činilo u periodu od 1978. do 1982. godine…
Ispostaviće se da je bunt djece socijalizma bio osuđen na brzo sagorijevanje pred nadolazećim požarem primitivizma, kiča i neukusa, u kojem će izgorjeti SFRJ, ali će pjesme Novog talasa i 40 godina kasnije zvučati onako snažno kako su zvučale u doba svog nastanka.
Pjesme apsolutno vrijedne, kako slušanja, tako i čitanja ove sjajne knjige, napisane o njima i ljudima koji su ih stvorili.
Naslovna fotografija: Promo/Laguna
