Pozovi Britance ako želiš kriminalističku seriju, mogla bi da glasi tvrdnja isnpirisana naslovom kultnog filma Alfreda Hičkoka iz 1954. godine, “Pozovi M zbog ubistva”, kada je u pitanju produkcija televizijskog materijala iz ovog žanra.
Mini serija od tri epizode pod nazivom “Des”, najnoviji je dio brilijatnog niza kriminalističkih priča u produkciji britanskog TV-kanala “ITV”, a koje su inspirisane stvarnim serijskim ubicama.
Prva nizu bila je serija “The Hunt for the Yorkshire Ripper” (2000), a potom su slijedile “Shipman” (2002), “A Is for Acid” (2002), “The Brides in the Bath” (2003), “See No Evil: The Moors Murders” (2006), “Appropriate Adult” (2011), “Dark Angel” (2016), “In Plain Sight” (2016), da bi pomenuta “Des” stigla pred publiku tokom septembra ove pandemijske 2020. I podigla već vrlo visoko postavljenu ljestvicu kvaliteta za nekoliko stopa više…
Tradicionalno iskustvo britanskog krimića pretočeno je u vrhunsku seriju koja u svoje tri epizode drži pažnju sa lakoćom, koja plijeni pažnju svakog iskrenog gledaoca odraslog u eri bindžovanja.
Formula sa kojom se velemajstori iz gordog Albiona služe, krajnje je jednostavna i prosta. Naime, važno je imati vrhunski scenario i odlične glumce te kvalitetnog režisera koji zna izvući maksimum iz oba segmenta kako bi stvorio napetu krimi-dramu koja plijeni, kako atmosferom, tako i likovima i pričom.
I to stvarno zvuči jednostavno, ali je istovremeno vrlo teško za primjenu, inače bi godišnje imali desetine vrhunskih krimića, što kako već znamo, nije baš stanje koje odgovara realnosti.
Priča kreće u Londonu, 80-ih kada britansku policiju alarmira komunalni radnik koji otkriva ljudske kosti u začešljenom odvodu kanalizacije, a rutinska provjera stanara u zgradi otkriva da jedan od njih po imenu Denis Nilsen u svom stanu drži tri isječena trupla, pokušavajući se riješiti njihovih ostataka.
Da bude zanimljivije on je krajnje spreman da sarađuje sa inspektorom Piterom Džejom (Piter Jay), priznavši ubistva i odbivši advokata jer ga po njegovim riječima “neko napokon mora zaustaviti” , pošto je iza njega ne tri, već kako on ubrzo otkriva 15 ili 16 ubijenih mladića, koje je kupio po ulicima i barovima, vodio u svoj stan a potom ubijao davljenjem.
Ipak, polako kako istraga odmiče postaje jasno da je njegova koperativnost samo pažljivo smišljena maska tipa koji želi slavu i priliku da objasni svoju misiju uklanjanja ljudskog šljama sa ulica. Sama serija snimljena je po knjizi “Killing for Company” njegovog biografa Brajana Mastersa (brian Masters), koji je redovno posjećivao Nilsona u zatvoru tokom istrage kako bi se po njegovim riječima napisala “istinita priča bez senzacionalizma”, o životu i djelu jednog ubice.
Glavni inspektor Piter Džej pokušava otkriti imena žrtva koje je Nilsen navodno zaboravio jer mu “imena nisu bila važna”, njegovi nadlaženi pokušavaju što prije zatvoriti slučaj, jer šteti ugledu policije i države, a žrtve su ionako uglavnom likovi sa margine: homoseksualci, beskućnici i narkomani, dok sa druge strane Nilsen pažljivo igra svoju igru, kako bi se otkrio sebi i čovječanstvu, da li je neračunljivi ludak ili genije sa ciljom…
Objektivno gledajući, ovako iznesena priča serije “Des” nije nešto što nismo do sad vidjeli u mnogim drugim serijama na temu “serijski ubica”, ali način na koji je ona realizovana, kao što smo već pomenuli nije pretjerano česta u samom žanru.
Od režisera Luisa Arnolda ( Lewis Arnold), televizijskog veterana koji nenametljivo, ali majstorski iskusno vodi svoju ekipu izvlačeći sve najbolje iz njih, a sakrivajući eventualne nedostatke, kako bi stvorio uznemirujuću atmosferu tihog puzajućeg užasa, do fenomenalno napisanog scenarija tandema Luk Nil (Luke Neal) i Keli Džons (Kelly Jones), u kojem svaka riječ, svaka rečenica, svaki gest, grimasa ili trenutak tišine, imaju svoju ulogu i funkciju, kako bi složili monstrouznu slagalicu koja se krije oko slučaja Nilsen.
Posebna je priča gluma kompletne ekipe koja nema velikih imena, ali zato ima iskusne veterane britanskog glumišta, koji su godinama pekli zanat kao epizodisti po televizijsko/filmskim projektima i pozorišnim scenama, a koji ovdje sa nonšalantnom lakoćom demonstriraju glumačku superiornost po principu: minimum ekspresije, maksimum impresije.
Način na koji Dejvid Tenet (David Tennant) interpretira rolu Denisa Nilsena, tog mirnog, tihog čovjeka iz komšiluka, bivšeg policijaca i javanog službenika, o kojem svi imaju riječi hvale, a koji je u slobodno vrijeme davio mladiće, “družio se” sa njihovim mrtvim tijelima, sjekao ih na komade, kuvao u loncu i spaljivao u dvorištu ukljanjući pažljivo tragove, prosto je rečeno, uznemirujuće je fascinatan!
Sve vrijeme dok je on u kadru ostajete hipnotisani njegovom uglađenom, mirnom pojavom tipa koji na prvi pogled nema poroka, osim što pali cigaretu na cigaretu i čovjeka bez emocija, osim kada se zabrinuto raspituje o svom psu, dok o svojim žrtvama priča jezivom kombinacijom ravnodušnosti i moralističke brigom što je kasno otkriven…
Da to ne ostane glumački “one man show” pobrinuli su se sjajni Denijel Mejs (Daniel Mays) kao glavni inspektor Piter Džej, simaptični i umorni policijac, rasturenog porodičnog života, koji je tokom karijere vidio razne užase, ali koji ne može shvatiti monstruoznost ovog slučaja, te jednako sjajni Džejson Votkins (Jason Watkins) kao biograf i pisac Brajan Masters, uglađeni gej intelektualac, koji želi objektivno otkriti šta se krije i šta je dovelo do užasnog djela glavnog junaka njegove knjige, ali ga otkriveno saznanje na kraju ostavlja poraženim…
U svakom slučaju “Des” je mali dragulj sakriven u velikoj hiperprodukciji moderne televizijske ere, koji lako može proći ispod vašeg radara, u borbi sa daleko skupljim i popularnijim naslovima velikih TV mreža, što bi bila prava šteta, jer su, da ponovimo, njegove tri epizode školski primjer kako se piše, glumi i režira vrhunska kriminalistička serija!
I samo da napomemo da sljedeći projekat “ITV” kanala “The Pembrokeshire Murders” stiže ubrzo na TV ekrane. Čisto da ne bude da vas nismo upozorili.
Naslovna fotografija: Promo/Des/ ITV
