Američki triler “Kad jaganjci utihnu” (“The Silence of the Lambs”) u režiji Džonatana Demija (Jonathan Demme) premijerno je prikazan prije pune tri decenije, tačnije 14. februara 1991. godine.
Snimljen po istoimenom romanu kultnog pisca Tomasa Harisa (Thomas Harris), danas važi za jedan od najuspešnijih, najznačajnijih i najuticajnih filmova svih vremena.
Radnja prati mladu agenticu FBI-a Klaris Sterling (Clarice Starling), u tumačenju Džodi Foster (Jodie Foster), koja istražuje slučaj Bafalo Bila (Buffala Billa), serijskog ubice koji skida kožu svojim ženskim žrtvama. U jednom trenutku kako bi se istraga pokrenula s mrtve tačke njen šef Džek Kraford šalje Kleris u zatvor kod zloglasnog Hanibala Lektora, briljantnog forenzičkog psihijatra, koji je postao kanibalistički serijski ubica, u nadi da će u razgovoru sa njim otkriti neki trag.
Izvanredno obrazovan Lekter, u maestralnom tumačenju Entonija Hopkinsa (Anthony Hopkins), prvo odbija da da bilo kakve informacije, ali na kraju pozove Klaris i u formi zagonetki joj govori o jednom od svojih bivših pacijenata. U zamjenu za detalje iz njene prošlosti, daje joj tragove koji je mogu odvesti do ubice. I tu počinje igra dva vrhunska uma, koja će zajedno riješiti ubistvo, ali i dati Lektoru priliku za bjekstvo.
Spoj horor atmosfere, triler suspensa, psihološke drame i vrhunske glume u majstorskim rukama Demija i njegove autorske ekipe, pretvorio se u remek-djelo 90-ih i film koji će postaviti nove standarde u žanru i filmskoj industriji.
Film je dobio nekoliko slabijih nastavka, te odličnu prikvel seriju, sa sjajnim Madsom Mikelsenom u ulozi Lektora, ali kvalitet Demijevog životnog remek-djela, niko nije uspio dostići.
Povodom jubileja koji stiže za dvije sedmice donosimo 10 zanimljivih činjenica u vezi sa nastanakom ovog klasika za sva vremena.
01. Premijera na Dan zaljubljenih
Neobično je što je film izašao na Dan zaljubljenih ili Valentinovo 1991. jer se ne može ni u jednom segmentu smatrati romantičnim. Tu je odluku donijela produkcijska kuća Orion, jer su htjeli što manje konkurencije za svoj pustolovni vestern “Ples s vukovima”, u kojem je igrao Kevin Kostner (Kevin Costner). To se pokazalo uspješnim jer je film osvojio sedam Oskara.
Godinu dana kasnije “Kad jaganjci utihnu”, takođe je pomeo konkurenciju na Oskarima i pobijedio u pet najbitnijih kategorija – za najbolju fotografiju, glavnu glumicu, glavnog glumca, režisera i scenario.
Tako je postao treći film kojem je to uspjelo nakon filmova “Dogodilo se jedne noći” (“It Happened One Night”) i “Let iznad kukavičjeg gnijezda” (“One Flew Over the Cuckoo's Nest“). Uključujući onaj za najbolji film kao jedini horor koji je osvojio glavnu nagradu.
02. Glumačka ekipa
Uloga Hanibala trebalo je da pripadne Džinu Hekmanu (Gene Hackman), ali je glumac odbio zbog uloge u drami. Kasnije su producenti razmatrali da to bude Džon Litgou (John Lithgow), koji je, da bude zanimljivije, u seriji “Dexter” nekih 15-ak godina kasnije sjajno odglumio serijskog ubicu.
U igri je čak bio i slavni Šon Koneri (Sean Connery), koji je odbio ulogu zbog previše “mračnog i gnusnog scenarija”, za njegov ukus.
Glumica Mišel Fajfer (Michelle Pfeiffer) odbila je ulogu Klaris nakon što je pročitala scenario, uz obrazloženje da ima previše neprijatnih scena. Sa druge strane, za Džodi Foster (Jodie Foster) to nije predstavljalo problem, jer je glumica željela nastup u mračnijem filmu kako bi napravila distancu od svojih prethodnih rola.
U sceni u kojoj se Klaris upoznaje sa Hanibalom, Fosterova je zapravo upoznala i samog Hopkinsa, koji je 30 godina kasnije u zajedničkom intrevju priznao da je imao malu tremu jer sarađuje sa oskarovkom.
03. Mirni i tihi Hanibal
Hopkins je dobio scenario tokom rada na pozorišnoj predstavi u Londonu i u početku je mislio da je riječ o nekom filmu za djecu zbog naslova, ali kada je pročitao scenario bez razmišljanja je pristao na ulogu, jer je po njegovim riječima to bio: “najbolji scenario koji je pročitao u životu”.
Pripremao se za film tako što je proučavao dosije velikih serijskih ubojica te posjećivao zatvore i bio prisutan na suđenjima ubicama, kako bi se što bolje pripremio za ulogu. On je priznao kasnije da je imao velik uticaj na to kako će se Lektor ponašati i oblačiti. Jedna od njegovih zanimljivih ideja bila je i ta da se Lektor pojavljuje u bijelom jer je smatrao da bi to moglo uticati na ljude koji se često boje doktora i zubara koji su uvijek u bijelom.
Takođe, njegova je odluka bila da što manje trepće, jer je želio da hipnotiše publiku, iako je kasnije priznao da nije nije stvar u treptanju, nego u tome koliko se krećete. “Mir ima posebnu moć koja utiče na ljude” istakao je glumac.
Doktor Čilton (Chilton) po dolasku u bolnicu govori Klaris da u trenutku Hanibalovog napada na medicinsku sestru njegov puls nikada nije prešao 85, čak i kad joj je pojeo jezik. Prosječna brzina otkucaja srca u mirovanju iznosi od 60 do 100 u minuti. Kasnije, kada Hanibal pobjegne iz svog kaveza, pretvarajući se da je ranjeni policajac, možete čuti kako hitna pomoć EMT govori da mu je puls 90. Jednostavno rečeno, Lektora ništa ne uznemirava.
Uprkos hvaljenoj ulozi, Hopkins se pojavljuje u ostvarenju tek nešto više od šesnaest minuta -dovoljno da njegovu ulogu Američki filmski institut proglasi najboljim filmskim negativcem svih vremena.
04. Inspiracija za Bafalo Bila
Lik ubice Džejma Gamba, poznatijeg pod nadimkom Bafalo Bil, inspirisan je trojicom stvarnih serijskih ubica: Tedom Bandijem (Ted Bundy), Edom Gejnom (Ed Gein) i Gerijem Hajdnikom (Gary M. Heidnik) i njihovim smrtonosnim pohodima po Americi tokom 20. vijeka.
Zanimljivo je da je odnos između Lektora i agentice Kleris baziran na stvarnom odnosu između Bandija i nekadašnjeg detektiva i profesora kriminalistike Roberta Kepela (Robert Kappelo).
Bandi je pomogao Kepelu oko jednog slučaja u vezi sa serijskim ubicom u gradu Green River. Bandi je pogubljen 1989. godine, a psihopata oko čijeg je lova pomagao, pronađen je 2001. godine.
05. Promjene u odnosu na knjigu
Roman koji je poslužio kao predložak za ovaj film “Kada jaganjci utihnu”, drugi je dio u seriji romana o Dr. Hanibalu Lektoru, tačnije nastavak je knjige “Red Dragon”, a nakon njega objavljen je roman “Hannibal”!
Sam roman se više bazirao na elementima drame nego trilera, ali je scenarista Ted Teli (Ted Tally) odlučio da izostavi odnose Sterlingove sa pojedinim likovima, koji su se pojavili u romanu “Hanibal” kao i filmskoj adaptaciji Ridlija Skota.
Ipak, “Kad jaganjci utihnu” ostaje zaokružena celina, fokus je na odnosu Hanibala i Klaris, ono što i najviše želimo da vidimo, ali tim minimalnim promjenama podignuta je dinamika priče na triler nivo.
