03. “O Brother, Where Art Thou?” (2000)
Legendarni klasik braće Koen iz 2003. godine “O Brother Where Art Thou” je svakako zanimljiv poduhvat inspirisan Homerovom “Odisejom”. Smješten za vrijeme velike depresije, film prati sitnog prevaranta Uliksa Megila, kog tumači Džordž Kluni (George Clooney), optimističnog ali naivnog Odiseja, koji nakon bijekstva iz zatvora pokušava preći američki jug da bi se sreo sa ženom Peni, u stvari, prezahtjevnu Penelopu.
Kao i u pravoj “Odiseji” i većini filmova braće Koen, priča je uglavnom skoncentrisana na putovanje, a ne na cilj. Ono što kuca od života u filmu su stranputice, katastrofe i distrakcije koje se dese od tačke A do tačke B.
S obzirom na tvorce filma, teško je ne gledati ovu adaptaciju, kao satiru o prirodi prilagođavanja. Braća Koen su vrlo otvoreno pokazivali svoje reference (Uliks, Pit i Delmar završe na KKK okupljanju, a to ima jasnu sličnost sa Strašilom, Limenim i Lavom kad se ušunjaju u čarobnjakov dvorac u “Čarobnjaku iz Oza”), a naslov filma je takođe posuđen iz filma Prestona Stardžeza (Preston Sturges) “Guliverova putovanja” (po istoimenoj knjizi Džonatana Svifta iz 1726.) Publika je u moru referenci kada gleda ovaj film, a što više gledamo – dublje padamo u ovu lukavu zamku.
Kao vrlo samosvjesne filmadžije, braća Koen se izgleda sprdaju sa istorijskim adaptacijama, više nego što adaptiraju Homerov tekst (niko od braće nije pročitao “Odiseju” dok su snimali). Ipak, besprijekorne izvedbe glumaca poput Džona Gudmana (John Goodman) u ulozi jednookog kiklopa Velikog Dena; kao i scena u kojoj protagonisti završe nasukani zbog zova sirena svakako su zabavne za gledati.
4. “2001: A Space Odyssey” (1968)
Potpuno drugačiji pogleda na Homerovu Odiseju, imao je američki režiser Stenli Kjubrik (Stanely Kubrick), a to je možda i najproslavljenija odiseja na kino platnu. “2001” nikako nije direktna adaptacija, ali Homerova priča je služila kao model kada je Kjubrik oblikovao svoju storiju.
Kjubrikova Odisjea doživjela je mnoga osporavanja, kao i brojne teorije zavjere, pa je njeno tumačenje dosta kompleksijne. Kritičari su identifikovali računara HAL kao figuru Kiklopa, koji umre od Odisejevog mača, a to nije predaleko od Bouvmanovog hakovanja HAL-a. Interpretacije su beskonačne, pogotovo kad je Bouvman identifikovan kao moderni Odisej, čija je ekspertiza u sterljaštvu ponukala mnoge da se zapitaju oko Bouvmanovog imena (Bow – luk; od luk i strijela). Iako su ova tumačenja proizvoljna, sam Kjubrik je priznao da su starogrčki pogledi na more i nepreglednost okeanskih dubina, dosta slični modernoj fascinaciji svemirom.
Možda ovakvo klasično tumačenje “2001” maši poentu kao i sva ostala koja pokušavaju zakucati jedno djelo kao porijeklo filma. Kjubrikov film je u konalnici o nepoznatom, univerzalnom fenomenu koji izbjegava ljudsko shvatanje i izmiče ljudskom vremenu. “2001” pokazuje kako je mit postojao prije svanutka vremena i nastavlja da utiče način na koji čitamo univerzum, koji funcioniše nelinearno, u multidimenzionalnom okviru. Ipak se vrijme i prostor nepovratno izmjene kada Bouvmen uđe u vorteks. Prošlost, sadašnjost i budućnost se sudaraju, što je možda najbolji način gledanja na vezu vremena i mita.
