U drugoj polovini ove godine navršiće se tačno 80 godina od premijere sada već klasičnog filma “Malteški soko” (The Maltese Falcon), slavnog režisera Džona Hjustona (John Huston) no on još nije odlučio da se penzioniše.
Preživio je sve svoje stvaraoce, režisera, producente, scenariste, glumce, pa i većinu prvobitne publike koja je hrlila u američke bioskope te zadnje mirne jeseni 1941. godine, kako bi pogledale ovaj klasik kriminalističkog filma.
Svijet se uskoro srušio, samo da bi iznjedrio neki novi svijet, izmijenjalo se nekoliko generacija, a film je postajao sve bolji. Danas ne samo da ga volimo, već ga i čuvamo, i visoko cijenimo.
Evo nekoliko zanimljivosti koje će vas, možda, navesti da ponovo pogledate ovaj filmski dragulj iz zlatnog doba Holivuda.
01. Treća sreća za Hjustona
Džon Hjuston je u to vrijeme u Holivudu radio kao scenarista u svom matičnom filmskom studiju Warner Bros. Bio je cijenjen pisac sa dvije nominacije filmske Akademije za najbolji scenario za filmove “Čarobni metak dr. Erliha“ i “Narednik Jork“.
Samo Džon je žarko htio da proba režirati film. Pitao je glavešine studija i oni su se složili da se okuša u režiji, pošto ga nikako nisu htjeli izgubiti, ali ako napiše još jedan scenario koji će napraviti hit od filma. Džon piše, a Raul Volš režira film “Visoka Sijera” koji postaje više od hita.
Zadovoljni direktor studija Džek Vorner daje Džonu zeleno svijetlo i pušta ga da sam bira film koji bi volio da radi. Džon se odlučuje za “Malteškog sokola”, iako je studio već snimio dva filma na temu istoimene, popularne knjige Dašiela Hameta (Dashiell Hammett), koji nisu postigli velik uspjeh u bioskopima. Džon je sam adaptirao scenario koji se svidio začuđenom Džeku Vorneru. I pomislio je, neka bude treća sreća.
02. Bogart napokon postaje Bogart
Tada 41-godišnji glumac Hemfri Bogart (Humphrey Bogart) napokon dobija šansu da se oslobodi stereotipnih uloga u jeftinim gangsterskim filmovima koje su ga jurile čitavu deceniju. Studio je čvrsto naredio da glavnu ulogu detektiva Sema Spejda u “Malteškom sokolu” odigra njihova gangsterska zvijezda Džordž Raft (George Raft), koji, na Hjustonovu veliku sreću, odbija da glumi u prvencu nepoznatog režisera.
Hjuston dovodi Bogarta, s kojim je radio na „Visokoj Sijeri“ i privatno se družio. Bili su poznate ispičuture u holivudskim kafanama, ali i opasan duo za stvaranje filmskih hitova.
Nesalomivi karakter Bogartovog Sema Spejda obilježio je glumčevu karijeru do kraja života i pozicionirao ga za sljedeće, još bolje uloge u “Kazablanci”, “Blagu Sijera Madre” i “Afričkoj kraljici”. Bio je to prvi od ukupno pet filmova koje će Hjuston i Bogart zajedno snimiti.
03. Uspon sporednih glumaca
Za ulogu femme fatale, Hjuston je odabrao brinetu Meri Astor (Mary Astor), popularnu glumicu u to vrijeme, a za dva glavna negativca se odlučio za totalne anonimuse koje je vinuo u visine.
Piter Lor (Peter Lorre), Mađar porijeklom, tek osam godina u Americi a već se opraštao od kratke i neslavne karijere u naivnim hororcima, doživio je potpunu slavu nakon uloge Džoela Kaira u „Malteškom sokolu“.
Još je zanimljiviji slučaj Sidnija Grinstrita (Sydney Greenstreet), koji je izabran za drugog negativca, Kaspera Gutmana, zvanog Debeljko. Hjuston je bio oduševljen samom veličinom ovog glumca (bio je težak i do 200 kg), njegovim zaraznim smijehom i izbuljenim, krupnim očima. Štos je bio što je Sidni bio pozorišni glumac, igrao je predstave već 30 godina, i to mu je bilo prvo pojavljivanje na filmu.
Pred kamerama je bio preplašen te je molio Meri Astor da ga uhvati za ruku. U 61-oj godini, jedini od glumačke ekipe je bio nominovan za Oskara za najbolju sporednu ulogu u “Malteškom sokolu”. Snimio je još 24 filma, čak devet s novim prijateljem Piterom Lorom, a zajedno su se pojavili u “Kazablanci” i “Dimitrisovoj maski” u kojima su igrali glavne uloge.
