Poprilično nepoznat žanr izvan Rusije i Istočne Evrope, ruska fantastika sažima fantaziju, folklor i naučnu fantastiku, pa čak i horor u jedinstveno filmsko iskustvo.
Ostvarenja zlatnog doba sovjetske fantastike uglavnom idu tankom linija između ovih žanrova, a mnogli filmovi su mješavina svega navedenog, uz prepoznatljivu poetiku i naglašen društveni angažman.
Jarkih boja, apsurdnih priča i šljaštećih specijalnih efekata, ovi će filmovi sigurno zarobiti iskrene ljubitelje sedme umjetnosti u sjedištima, širom svijeta, kako zbog unikatnog emocionalnog iskustva, tako i zbog specifične idejne i vizuelne estetike.
Ovdje se nećemo baviti najpoznatim ostvarenjima ruske fantastike, poznatim i na zapadu, poput filmova “Solaris” i “Stalkera” čuvenog režisera Andreja Tarkovskog ili “Planet vjetrova” Pavla Klušanceva , koji je ostvario velik uticaj na Lukasa i Spilberga.
Tačnije izabrali smo 10 ostvarenja sovjetske fantastike, koja su danas slabo poznata u ostatku svijeta, iako su u doba SSSR-a bila jako gledani filmovi širom Istočnog bloka.
01. “Barbara the Fair with the Silken Hair” (1970)
Ovaj film, režirao je čuveni Aleksandar Rou, a u pitanju je skriveni dragulj koji govori o kralju zarobljenom u podvodnom carstvu. Vladar podvodnog carstva zahtjeva otpremninu, a kralj pristane da mu donese svoje prvorođeno dijete, međutim vladara prevare i on uzme sina nepoznatog ribara. Ćerka podvodnog vladara, želi da se uda za čovjeka i tu nastupa potpuni haos.
Priča je teška za pratiti, ali film je stvarno gozba za oči – među sjasnim kostimima i detaljnim setovima, ova priča pronalazi put do odraslih iako je namjenjena za djecu.
Iako ima komičan ton, vizuelni stil je često poremećeno nadrealan, pa tako vidimo ptice sa ljudskim licima, podvodne gobline i meče koje upravlja trajektom. Film je inspirisan bajkom “Priča o caru Berendiju”, koju je napisao Vasili Žukovski 1833. godine
02. “The White Rose of Immortality” (1984)
Još jedna komična bajka, nije bazirana na posebnoj priči iz folklora, već povlači snažnu inspiraciju iz “Snježane i sedam patuljaka”. Priča je o mladom paru sa preprekama na putu do njihove ljubavi. Oni moraju istrajati pred čudnim i magičnim dešavanjima u selu, da bi ostali zajedno.
Iako nije glaurozan kao prethodni film na listi, “The White Rose of Immortality” i dalje ima dosta intrige i začudnosti, kao i bizarnih sitacija (u jednom trenutku , nekoliko seljana dobiju rogove), stoga definitivno zaslužuje da bude poznatiji publici.
Nažalost ovaj film je vrlo teško pronaći, izvan Evrope, pa možda je ovo savršen poduhvat za sve torent rudare! Režirala da je Nana Mčedidze (Nana Mchedlidze), gruzijska glumica, pisac i režiser.
03. Amphibian Man (1962.)
Više naučna fantastika, nego fantazija, “Amphibian Man” predstavlja prokletu ljubavnu priču između Ihtijandera, mladića koji, zbog nesreće, završi sa škrgama poput ajkule i provodi dane pod vodom (krije se od spoljašnjeg svijeta) i Gutjere ćerke lokalnog ribara, kad je on spasi od davljenja. Nevolje nastaju kad djevojkin muž sazna za Ihtijandera i koristi ga za pronalaženje bisera.
Dosta manje ekstravagantan, “Amphibian Man”-ova centralna priča malo podsjeća na “Shape of Water” (u smilsu da su oba filma vodene romantične drame), ali u suštini to je potresna tragična priča, jer ljubav za kojom čezne Ihtiandar ostaje njegova neostvarena želja.
Režiseri su Vladimir Čebotarjov i Genadi Kazanski, a film koristi metod kolor korekcije sličan slavnom “technicolor”-u, zajedno sa kičastim kostimima i možda nenadanim komičnim elemntom čine ovaj film zabavnijim publici.
04. “Ruslan and Ludmila” (1972)
Djelo režiser Aleksandra Ptushka, kojeg su nazivali i sovjetskim Volt Diznijem (Walt Disney), (iako je većina njegove filmografije igrana), ova šljašteća romantična fantazija odaje počast ruskoj kulturi.
Ruslan i Ljudmila je priređen na osnovu pjesme istog imena Aleksandra Puškina. Film prati Ruslana, poznatog ratnika, dok se bori sa mnogim magičnim stvorenjima u potrazi za svojom mladom – Ljudmilom, koju mora spasti od zlog čarobnjaka koji je kidnapovao.
Tradicionalnije strukture ovaj film ima distinktivan vizuelni stil koji se ogleda u ukrašenim pokrivalima za glavu, i setom ledenog kraljvestva gdje vidimo pregršt specijalnih efekata koji su otrcani ali interesantni.
Projekat je savršeno uhvatio duh originalne pjesme. Davne 1976. film je primio specijalnu nagradu internacionalnog festivala Dječijih i filmova za mlade u Salernu u Italiji. Iako je namijenjen mlađoj publici, “Ruslan i Ljudmila” je umjetnički poduhvat koji svi mogu prepoznati.
05. Baba Yaga (1973)
Ovo je jedan od popularnijih sovjetskih filmova fantastike, a režiser je Aleksandr Rou. Zapravo, “Baba Yaga” je Rouvova labudova pjesma: umro je iste godine. Iako film ima nekih sličnosti sa prethodnim projektom “Barbara the Fair with Silken Hair”, ovaj film ima mnogo misteriozniji i mračniji ton.
Da naglasimo, postoji još jedan film istog imena iz iste godine, koji je režirao Korado Farina (Corrado Farina), film o kojem pričamo poznat je po drugom nazivu “The Golden Horns”.
Priča kaže: blizanci koje zla vještica pretvori u jelene kada odu predaleko dok prikupljaju gljive. Film je definitivno prikladan za porodično gledanje, ali s oprezom: često zadire u nadrealno, a lik Babe Jage je zastrašujuć.
